بیماری مزمن انسداد تنفسی
بیماری مزمن انسداد تنفسی
بیماری التهاب مزمن برونش ها و بیماری آمفیزم، دو بیماری بسیار شایع در گروه بیماری های مزمن انسداد تنفسی (COPD) است که معمولا به صورت همزمان در فرد رخ می دهد. این بیماری ها طولانی مدت بوده و با گذر زمان شش ها را تخریب می کنند در نتیجه دوره های تنفسی کوتاه
شده و جریان ورود و خروج هوا محدودیت زیادی پیدا می کند. این شرایط باعث می شود که شش در اکسیژن رسانی به بافت های بدن دچار محدودیت شوند. مصرف سیگار و دخانیات نقش بسیار مهمی در بروز بیماری مزمن انسداد تنفسی دارند.
بیماری برونشیت مزمن
برونشیت مزمن یکی از بیماری های مجاری تنفسی است که منجر به گرفتگی، التهاب و تنگی مجاری هوایی می شود. مجاری ملتهب شده موکوز زیادی ترشح می کنند که به ویژه در ابتدای شروع بیماری، منجر به سرفه های بسیار سخت به خصوص در محیط های نمناک و ماه های سرد سال می شود.
این سرفه ها با گذشت زمان آزار دهنده می شوند.
دلیل بروز برونشیت مزمن
هر چند تکرار عفونت می تواند به ندرت برونشیت مزمن را ایجاد کند ولی مهمترین عاملی که در این بیماری نقش دارد، سیگار کشیدن است. لذا به طور کلی سه عامل در این بیماری دخیل هستند:
1-استفاده از توتون و تنباکو
2-عفونت های مکرر
3-قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آلودگی
علائم بیماری برونشیت مزمن
1-گرفتگی صدا
2-خس خس
3-تنگی نفس
4-تنگی نفس و کوتاه شدن تنفس حتی در حالت استراحت
5-تغییر رنگ خلط از شفاف و سفید به زرد یا سبز در صورت بروز عفونت ثانویه
راه های هوایی در برونشیت مزمن
در حالت طبیعی، غده های موجود در پوشش راه های هوایی موکوز ترشح کرده و در نتیجه ذرات معلق به دام خواهند افتاد. مژک هایی که در سطح سلول وجود دارد این مواد را به سمت بالا و حلق حرکت دمی دهند تا با سرفه کردن یا بلعیدن از بدن خارج شوند. اما در بیماری برونشیت مزمن،
مواد خارجی با ورود به مجاری تنفسی باعث می شوند که غده ها موکوز بیشتری ترشح کرده و مژک های صدمه دیده نمی توانند مواد را حرکت دهند در نتیجه این محل برای رشد باکتری ها بسیار مناسب خواهد بود.
تفاوت بافت سالم و بافت خراب شش ها
در بافت سالم، کیسه های هوایی همانند دانه های انگور کنار هم قرار گرفته ولی بین هر کیسه کمی فاصله وجود دارد تا از هم جدا باشند. در بافت سالم، دیواره کیسه ها به دلیل نازک و کش سان بودن می تواند کشیده شود.
در صورتی که فرد در معرض دود سیگار و ذرات زیان آور قرار داشته باشد، دیواره کیسه های هوایی تخریب شده و در نتیجه سطح تبادل اکسیژن کاهش می یابد.
آمفیزم
در این بیماری کیسه های هوایی به حدی کشیده می شوند که ممکن است پاره شوند در نتیجه سطح جذب اکسیژن کاهش پیدا خواهد کرد. در بیماری آمفیزم دو اتفاق بروز می کند:
1-کیسه های هوایی عملکرد خود را در جابجایی هوا از دست می دهند.
2-چون کیسه های هوایی خاصیت انعطاف پذیری خود را از دست می دهند در نتیجه هوا در آن ها به دام افتاد.
به دام افتادن هوا باعث باد کردن شش ها خواهد شد چرا که هوای ورودی و خروجی کم شده و در نتیجه میزان جذب اکسیژن کاهش پیدا خواهد کرد.
دلایل بروز بیماری آمفیزم
1-میزان شیوع این بیماری در افراد سیگاری که به مدت طولانی سیگار می کشند، بسیار است. در بیماری آمفیزم شش ها شدیدا دچار آسیب های برگشت ناپذیر می شوند اما در صورتی که افراد سیگاری، سیگار را ترک کنند کمک می کند تا مژه ها ترمیم شده و بیماری با سرعت کندتری پیشرفت
کند.
2-به ندرت ممکن است نقص ارثی همانند a1 آنتی تریپسین منجر به بروز بیماری آمفیزم شود.
بیماری های شغلی
برخی از افراد به واسطه شغلی که دارند سال های طولانی در معرض ذراتی همانند آزبستور، سیلیس و… قرار می گیرند. استنشاق این ذرات باعث التهاب بافت شش ها و فیبروزی شدن آن ها می شود در نتیجه شش ها ملتهب و تحریک می شود. در چنین شرایطی بیماری هایی همانند آزبستوزیس،
سیلیکوزیس و پنوموکونیوزیس رخ می دهد. کار در معدن و سنگ تراشی ها باعث می شود که این افراد بیشتر از افراد دیگر در معرض این بیماری ها قرار گیرند. در چنین مشاغلی، دیواره شش ها به صورت غیر قابل برگشت ضخیم می شوند. متاسفانه آمار این بیماری ها در کشورهای در حال
توسعه بیشتر از بیماری های توسعه یافته است چرا که در کشورهای توسعه یافته کارگران از لوازم حفاظتی همانند ماسک و لباس مناسب استفاده می کنند. علائم رایج بیماری های شغلی که به مرور زمان بدتر می شوند عبارتند از:
1-تنگی نفس
2-سرفه
سیلیکوزیس
تصویر زیر با کمک اشعه ایکس از سینه تهیه شده است که لکه های نارنجی رنگ روی شش ها مناطقی را نشان می دهند که به علت بیماری سیلیکوزیس فیبروزی شده اند. در این بیماری ماکروفاژها ذرات سیلیس را بلعیده و در نتیجه این ذرات بافت شش ها را تخریب می کنند.
آزبستوزیس
آزبستوز ماده ای است که باعث صدمات شدید به ریه ها شده و حتی در برخی از موارد منجر به سرطان ریه می شود. در تصویر زیر شما می توانید یک تومور بدخیم یا مزوتلیوها در قسمت جنب مشاهده کنید.
سرطان ریه
شایع ترین نوع سرطان در جهان به ویژه در کشورهای پیشرفته، سرطان ریه یا تومور بدخیم ریه است که در سال حدود یک میلیون فرد به این بیماری مبتلا می شوند. جالب ایت بدانید که در گذشته آمار سرطان ریه در مردان بیشتر بود چون مردان سیگار بیشتری مصرف می کردند ولی از دهه
پایانی قرن بیستم این آمار در زنان شروع به افزایش پیدا کرد.
علت سرطان ریه
1-شایع ترین علت سرطان، مصرف تنباکو است به این معنا که از هر 10 نفر مبتلا به سرطان ریه، 9 نفر به علت مصرف تنباکو به این بیماری مبتلا شده اند.
2-رشد غیر طبیعی سلول های شش
3-محرک های استنشاقی
4-آزبستوز، مواد سمی شیمیایی و گاز رادیواکتیو رادون هم به ندرت می توانند در بروز سرطان ریه نقش داشته باشند.
علائم سرطان ریه
1-سرفه های مزمن اولین نشانه سرطان ریه است که متاسفانه افراد سیگاری مبتلا به این سرطان در زمان سرفه کردن گمان می کنند که علت سرفه ها دود سیگار است و در نتیجه توجهی به زنگ خطر ابتلا به سرطان نمی کنند.
2-سرفه خون آلود
3-خس خس سینه
4-کاهش وزن
5-گرفتگی مزمن صدا
6-درد سینه
درمان سرطان ریه
1-در صورتی که تومورها کوچک بوده یا هنوز در بدن پخش نشده اند، برای درمان سرطان ریه لوب گرفتار یا تمام ریه را بر می دارند. در این تصویر چند تومور (لکه های سفید) در شش ها دیده می شود که یکی از آن ها در منطقه ناف شش رشد کرده است.
2-به منظور کاهش علائم بیماری روش های پرتو درمانی و شیمی درمانی نیز استفاده می شود.
گسترش سرطان ریه
ذرات ریز سرطان زا می توانند با قرار گرفتن در راه های هوایی، باعث انتشار سلول های سرطانی شوند. برخی از آن ها می توانند کنده شده و با کمک جریان خون یا لنف وارد قسمت های دیگر بدن شوند که در این قسمت ها تومورهای ثانویه ایجاد می شود. به طور کلی سرطان ریه این
قابلیت را دارد که در قسمت های دیگر بدن نیز پخش شود (متاستاز) برای مثال این بیماری می تواند عوارض زیر را به دنبال داشته باشد:
1-درد و شکستگی در استخوان ها
2-سردرد و گیجی در سر
3-کاهش وزن و زردی در کبد
سیگار و سرطان ریه
در دود سیگار و تنباکو نزدیک به 3000 ماده مختلف من جمله نیکوتین، بنزن، آمونیاک، سیانید هیدروژن، مونوکسید کربن، قطران در تنباکو و… وجود دارد که به شدت بدن را مستعد سرطان ریه می کنند. ذرات سیاه در حال سوختن (قطران یا تار) منجر به سرطان ریه خواهند شد. قطران
که یکی از هزاران ماده موجود در تنباکو است، به گونه ای در ریه ها رسوب می کند که به راحتی با چشم قابل رویت است. در افراد سیگاری هر چه تعداد دفعات سیگار کشیدن و عمق ورود دود سیگار به ریه ها بیشتر شود، خطر ابتلا به سرطان ریه نیز افزایش پیدا خواهد کرد. لازم به
ذکر است حتی قرار گرفتن در معرض دود سیگار برای افراد غیر سیگاری هم می تواند سرطان زا باشد.
مراحل بروز سرطان ریه
در شرایطی که ریه های و دستگاه تنفسی فرد سالم است، سلول های استوانه ای مژک دار سطح داخلی راه های هوایی را پوشش داده و سلول های قاعده ای، به طور پیوسته تکثیر می شوند تا جایگزین سلول های مرده شوند. در زمان سیگار کشیدن اتفاقات زیر رخ می دهد:
1-به گذر زمان سلول های استوانه ای در اثر مصرف زیرا به سلول های سنگ فرشی تبدیل شده و به تدریج مژک های خود را از دست می دهند. همچنین سلول های گابلت که مسئول تولید موکوز هستند از بین می روند.
2-در این زمان سلول های قاعده ای به منظور این که جانشین سلول های مرده شوند، به سرعت و به میزان زیاد تکثیر می شوند که متاسفانه برخی از این سلول های تازه، سرطانی خواهند شد.
3-سرطان سرطانی جانشین سلول های سالم شده و در صورتی که وارد خون شوند قادر خواهند بود به تمامی قسمت های بدن برسند.
