دستگاه بینایی

اسامی دیگر :
دستگاه بینایی-چشم-پلک-کره چشم-مشیمیه-دستگاه اشکی-قرنیه-صلبیه-زجاجیه-زلالیه-عدسی

نام علمی :
Visual system

دستگاه بینایی شامل کره چشم، عضلات، پلک ها و دستگاه اشکی است که هنگام دیدن، کره چشم را یاری می دهند.
پلک ها  (Palpebrae)
پلک های بالایی و پایینی دو چین پوستی هستند که در جلوی چشم قرار گرفته و کره چشم را از اثر نور شدید و سایر صدمات محافظت می کنند. پلک بالایی نسبت به پایینی بزرگتر و تحرک بیشتری دارد. پلک ها در گوشه داخلی و خارجی چشم به هم رسیده و بین آنها شکاف پلکی قرار دارد.
ساختمان پلک ها از چند لایه تشکیل شده که از سطح به عمق عبارتند:
1.پوست: سطح خارجی پلک ها را پوشانده و در لبه آزاد آن با ملتحمه ادامه می یابد. مژه ها موهای کوتاه و انحناداری هستند که در لبه آزاد پلک ها را در دو یا سه ردیف قرار گرفته اند.
2.صفحه تارسال (Tarsal Plate): این صفحه یک تیغه هلالی است که در پلک بالایی بزرگتر است.
3.لایه عضلانی: شامل عضله بالا برنده پلک فوقانی است که با بالا کشیدن پلک فوقانی چشم را باز می کند.
4.لایه ملتحمه (Conjuctiva): لایه نازکی است که سطح داخلی پلک ها و قسمت قدامی صلبیه و قرنیه را می پوشاند.
دستگاه اشکی (Lacrimal system)
اجزای تشکیل دهنده دستگاه اشکی شامل غدد اشکی، مجاری انتقال دهنده، کیسه اشکی و مجرای اشکی – بینی می باشند. اشک ترشح شده به وسیله غدد اشکی به عنوان یک ماده ضدعفونی کننده روی سطح کره چشم ریخته و ضمن مرطوب سازی آن، از ترک خوردگی قرنیه جلوگیری می کند.
غده اشکی: شامل دو بخش چشمی و پلکی (Orbital & Palpebral) است. این غده در قسمت جلویی و بالایی حفره حدقه قرار گرفته است.
مجاری اشکی: اشک پس از ترشح، روی قرنیه ریخته و در دریاچه اشکی جمع می شود. سپس اشک از طریق مجرای اشکی به کیسه اشکی راه می یابد.
کیسه اشکی (Lacrimal sac): کیسه ای است که در جدار داخلی کاسه چشمی قرار دارد.
مجرای اشکی – بینی (Nasolacrimal duct): مجرایی به طول 1.5 سانتی متر است که از امتداد تحتانی کیسه اشکی شروع شده و سپس به طرف پایین، عقب و خارج متمایل می شود.
عضلات خارجی چشم
این عضلات شامل 7 عضله هستند که 6 عضله آن به کره چشم متصل بوده و موجب حرکت آن می گردد و یک عضله به نام عضله بالا برنده پلک بالایی وجود دارد که پلک بالایی را بالا برده و باعث باز شدن چشم م یگردد. این عضلات شامل:
بالا برنده پلک فوقانی (Levator palpebra superior): عمل آن بالا بردن پلک فوقانی و باز کردن چشم است. زمانی که الیاف این اعصاب صدمه می بینند پلک بالایی دچار افتادگی گردیده و چشم حالت نیمه باز پیدا می کند.
عضله رکتوس فوقانی (Superior rectus muscle): عمل آن بالا بردن، ادداکشن و چرخش داخلی کره چشم می باشد.
عضله رکتوس تحتانی (Inferior rectus muscle): عمل آن پایین آوردن، ادداکشن و چرخش خارجی کره چشم می باشد.
عضله رکتوس داخلی (Medial rectus muscle): عمل آن ادداکشن کره چشم می باشد.
عضله رکتوس خارجی (Lateral rectus muscle): عمل آن ابداکشن کره چشم می باشد.
عضله مایل فوقانی (Superior oblique muscle): عمل آن پایین آوردن، ابداکشن و چرخش داخلی کره چشم می باشد.
عضله مایل تحتانی (Inferior oblique muscle): عمل آن بالا آوردن، ابداکشن و چرخش خارجی کره چشم می باشد.

کره چشم  (Eyeball)
کره چشم شامل یک ساختمان سه لایه ای است که به ترتیب از خارج به داخل عبارتند از : لایه لیفی (Tunica fibrousa)، لایه میانی عروقی (Tunica vasculasa)  و لایه داخلی عصبی (Tunica nervousa) است.
صلبیه (Sclera)
یک لایه همبندی فیبروزی می باشد که لایه خارجی چشم را می پوشاند و در حفظ کره چشم نقش دارد. سطح بالایی آن با ملتحمه پوشش داده شده است.
قرنیه (Cornea)
صلبیه در یک ششم قدامی کره چشم شفاف است که قرنیه را تشکیل می دهد. قرنیه بافت شفافی بسیار حساسی است که نور از آن به داخل چشم وارد می شود و در عقب در تماس با مایع زلالیه است. قرنیه را می توان از فردی به دیگری پیوند زد زیرا بدون عروق است.
مشیمیه (Choroid)
لایه میانی کره چشم را تشکیل می دهد. مشیمیه از سطح داخلی با شبکیه متصل می گردد و  دارای یک لایه رنگدانه ای خارجی و یک لایه عروقی داخلی است.
جسم مژگانی (Ciliary body)
 در عقب با مشیمیه ادامه داشته و در جلو در امتداد عنبیه می باشد.  اجزای تشکیل دهنده جسم مژگانی شامل زواید مژگانی و عضلات مژگانی است. زواید مژگانی (Ciliary process) چین هایی هستند که بصورت شعاعی منظم شده و در سطح خلفی به رباط آویزان کننده عدسی متصل می شوند. عضله
مژگانی عضله ای صاف است که به صورت نصف النهاری و حلقوی منظم شده است. رشته های نصف النهاری به عقب تر رفته و از محل لیمبوس تا زواید مژگانی ادامه دارند. رشته های حلقوی کمتر هستند و داخل تر از رشته های قبلی قرار گرفته اند. عمل این عضله بخصوص رشته های نصف النهاری
فشردن جسم مژگانی بسمت جلو است که بر اثر آن رباط آویزان کننده عدسی را شل نموده و به تحدب عدسی افزوده می شود و قدرت انکسار در عدسی افزایش می باید.
عنبیه (Iris)
عنبیه بخش رنگی چشم را ساخته و در افراد مختلف این رنگ بندی متفاوت است. عنبیه در پشت قرنیه و در جلوی عدسی قرار داشته و در مرکز آن مردمک (Pupil)  قرار دارد و وظیفه مردمک تنظیم نور ورودی به چشم می باشد. عنبیه علاوه بر عضلات صاف دارای دانه رنگی به نام ملانین که
رنگ چشم را تعیین می کند نیز می باشد.
شبکیه   (Retina)
 داخلی ترین لایه کره چشم می باشد که متشکل از یک لایه رنگدانه ای خارجی و یک لایه عصبی داخلی است. لایه خارجی با مشیمیه مجاور است و لایه داخلی با جسم زجاجیه در تماس می باشد. سه چهارم  خلفی شبکیه دارای سلول های گیرنده بینایی است. بخش قدامی شبکیه گیرنده بینایی ندارد
و فقط از سلول های رنگدانه دار تشکیل شده است. بخش قدامی غیر عصبی شبکیه سطح عقبی و زواید مژگانی را می پوشاند. در مرکز بخش عقبی شبکیه ناحیه بیضی شکل و زرد رنگی به نام نقطه زرد (Macula lutea) وجود دارد که مخصوص دید بسیار دقیق است.
مایع زلالیه   (Aqueous humor)
 مایع روشنی است که اتاق قدامی و خلفی کره چشم را پر می کند. مایع زلالیه تغذیه قرنیه و عدسی را به عهده داشته و مواد ناشی از متابولیسم را جمع آوری می کند. این اعمال بسیار مهم هستند زیرا قرنیه و عدسی شریان تغذیه کننده ندارند. مایع زلالیه به وسیله زواید مژگانی ترشح
و وارد اتاق خلفی می گردد. سپس از طریق سوراخ مردمک به اتاق قدامی (Ant. Chamber) واد شده و به کانال اشلم در سطح داخلی محل اتصال عنبیه به قرنیه تخلیه می شود.
جسم زجاجیه (Vitreous body)
 ماده شفاف و ژله مانندی است که در عقب عدسی کره چشم را پر می کند. عمل زجاجیه حفظ شکل چشم، کمک به بزرگ نمایی اشیاء، همچنین عدسی را در عقب حمایت کرده و از فشرده شدن شبکیه در مقابل بخش رنگدانه ای آن جلوگیری می کند.
عدسی (Lens)
 ساختمانی شفاف با دو سطح محدب است که در عقب عنبیه و در جلوی زجاحیه قرار داشته و در محیط بوسیله زواید مژگانی محصور شده است. رباط آویزان کننده عدسی از استوای عدسی شروع شده به سمت محیط کشیده شده و در بین زوائد مژگانی قرار می گیرد.
 

برای افزودن دیدگاه باید شوید.