دستگاه شنوایی – تعادلی

اسامی دیگر :
گوش-گوش خارجی (External ear)-گوش میانی (Middle ear)-چکشی (Maleus)، سندانی (Incus)، رکابی (Stapes)-اوتریکول (Utricle)-ساکول (Saccule)-مجرای نیم دایره غشایی (Semicircular canals)-مجاری حلزونی (Cochlear ducts)

نام علمی :
Vestibulocochlear system

دستگاه شنوایی-تعادلی شامل ساختمان های گوش خارجی، میانی و داخلی است که بخش تعادلی در گوش داخلی قرار دارد.

گوش خارجی (External ear)

گوش خارجی شامل لاله گوش و مجرای شنوایی است.

1.لاله گوش (Auricle): صفحه نازکی از غضروف الاستیک است که توسط پوست پوشیده شده و به طرفین جمجمه متصل گردیده است. لاله گوش به واسطه فرورفتگی ها و برآمدگی های خود وظیفه جمع آوری ارتعاشات هوایی را بر عهده دارد. در
ساختمان لاله گوش عضلاتی وجود دارد که ضمن اتصال آن به جمجمه تغییر شکل جزئی در آن ایجاد می نماید.

2.مجرای گوش خارجی: لوله انحناداری است که از لاله گوش تا پرده صماخ امتداد دارد و امواج صوتی را از لاله به پرده صماخ هدایت می کند. یک سوم خارجی این مجرا غضروفی و دو سوم داخلی آن استخوان است. مجرای گوش خارجی به وسیله
پوست پوشیده شده و در یک سوم خارجی دارای مو و غدد عرق است. غدد عرق تغییر شکل یافته و با تولید ماده ای زرد و چسبناک به نام سرومن، از ورود ذرات خارجی و حشرات به گوش جلوگیری می کند. حس پوست این ناحیه به وسیله عصب گوشی-گیجگاهی از شاخه های عصب زوج 5 و شاخه گوشی
عصب زوج 10 تامین می گردد. به این دلیل تحریک شدید آن بر اثر ضربه و یا جرم گوش در افراد مسن می تواند منجر به افزایش اشتها، سوء هاضمه و ایست قلبی گردد.

گوش میانی (Middle ear)

گوش میانی حفره ای شش وجهی و به شکل عدسی مقعرالطرفین، به طول و عرض تقریبی 15 و ضخامت 4 میلیمتر که در استخوان گیجگاهی قرار دارد. سطح درونی آن از غشای مخاطی پوشیده و حاوی استخوانچه های شنوایی است. عمل استخوانچه ها تشدید و انتقال ارتعاشات
پرده صماخی به مایع پری لنف گوش داخلی است.

گوش میانی در جلو از طریق لوله استاش با حلق بینی (Nasopharynx) و در عقب با انتروم ماستوئید مرتبط است.

برای گوش میانی سقف، کف، جداره های داخلی، خارجی، جلویی و عقبی در نظر گرفته شده است. سقف آن به وسیله یک لایه استخوانی نازک به نام سقف گوش میانی (Tegmen tympani) از کف جمجه جداست. شکسته شدن این لایه استخوانی می تواند باعث خونریزی
و خروج CSF (مایع مغزی نخاعی Cerebro Spinal Fluid) از گوش شود. در کف آن صفحه نازک استخوانی قرار دارد که این حفره را از بولب فوقانی ویرد ژوگولار داخلی جدا می کند. دیواره قدامی تیغه استخوانی نازکی است که حفره تیمگانیک را از کانال کاروتید جدا می کند. در قسمت فوقانی
دیواره قدامی دو کانال، که یکی بالاتر و محل قرارگیری عضله کشنده پرده صماخ و کانال پایینی همان لوله استاش است که ضمن برقراری تعادل فشار هوا در طرفین پرده صماخ می تواند عفونت ها را نیز از حلق به گوش میانی منتقل نماید. دیواره خلفی در بالا یک سوراخ بزرگ مربوط به
انتروم ماستوئید دارد و زیر آن یک برجستگی هرمی برای عضله رکابی است. دیواره خارجی به وسیله پرده صماخ پوشیده شده است که پرده ای نازک و فیبروز و به رنگ طوسی کم رنگ است که بصورت مایل قرار دارد. این پرده به واسطه اتصال دسته استخوانی چکشی در وسط فرو رفته است. پرده
صماخ مدور و حدود 1 سانتی متر قطر دارد. محیط آن ضخیم تر و به استخوان می چسبد. بخش فوقانی پرده شل(Pars flaccida) و مابقی پرده، بخش کشیده شده (Pars tensa) نام دارد.

پرده صماخ به درد بسیار حساس است و سطح خارجی آن به وسیله عصب واگ و شاخه مندیبولار از عصب زوج 5 حس می گیرد. دیواره داخلی گوش میانی همان دیواره خارجی گوش داخلی است که دارای یک برجستگی به نام دماغه (Promontorium) است که در زیر اولین
حلقه حلزون گوش داخلی قرار دارد. پرومونتوریوم در بالا و عقب دارای پنجره دهلیزی (Vestibular window) است که بوسیله قاعده استخوان رکابی پوشیده شده است. در داخل این پنجره مایع پری لنف موجود در نردبان دهلیزی قرار دارد. در پایین و عقب پرومنتوریوم، پنجره گرد یا حلزونی
(Round window) قرار دارد که با پرده صماخی ثانویه پوشیده شده و در داخل آن مایع پری لنف موجود در انتهای مسدود نردبان صماخی قرار دارد.

کانالی در دیواره داخلی(نزدیک سقف) و دیواره خلفی برای عصب فاسیال وجود دارد که در بعضی مواقع عفونت گوش میانی منجر به آسیب و فلج عصب صورتی (Bell’s palsy)  در این ناحیه می شود که به دنبال آن یک نیمه صورت فلج می شود.

استخوانچه های گوش: سه استخوان کوچک چکشی (Maleus)، سندانی (Incus)، رکابی (Stapes) به ترتیب از خارج به داخل در گوش میانی قرار دارند. این استخوانچه ها از پرده صماخ در خارج تا پنجره دهلیزی در داخل به وسیله رباطهایی
بهم متصل و ارتعاشات صوتی را پس از تقویت از گوش خارجی به گوش داخلی منتقل می کنند. با افزایش سن حرکت این استخوانچه ها کاهش یافته و فرد دچار افت شنوایی می شود.

گوش داخلی یا لابیرنت

از دو بخش استخوانی و غشایی تشکیل شده است.

1.لابیرنت استخوانی: در بخش خاره ای(پتروز) استخوان گیجگاهی داخل تر از گوش میانی قرار دارد و شامل تعدادی حفره استخوانی است که لابیرنت غشایی در داخل آنها قرار می گیرد.

لابیرنت استخوانی شامل سه بخش است: دهلیز، مجاری نیم دایره ای و حلزون. لابیرنت استخوانی از استخوان متراکم تشکیل شده و به وسیله اندوست پوشیده شده است. لابیرنت از مایعی روشن به نام پری لنف پر شده و لابیرنت غشایی در آن شناور می باشد.

الف_دهلیز (Vestibule): بخش میانی لابیرنت استخوانی است که در عقب به مجاری نیم دایره ای و در جلو با جلزون مرتبط است. دهلیز در خارج به وسیله پنجره دهلیزی و پنجره گرد با گوش میانی در ارتباط است.

ب_ مجاری نیم دایره ای: شامل سه مجرای فوقانی، خلفی و خارجی بوده و در بخش خلفی دهلیز قرار دارند. هر کانال در انتهای خود متسع شده و آمبولا را تشکیل می دهد. دو عدد از این کانال ها یک دهانه مشترک دارند و مجاری نیم دایره
ای مجموعا 5 سوراخ به دهلیز راه دارند.

ج_ حلزون (Cochlea): شبیه صدف حلزون می باشد و به بخش قدامی دهلیز باز می شود. جلزون شامل محور استخوانی مرکزی به نام Modulus است که استخوان لوله ای شکلی دو و نیم دور به صورت مارپیچی آن دور می زند. این لوله قطرش از
قاعده به طرف راس کاهش می یابد. راس حلزون به جلو و خارج نگاه می کند و قاعده آن به طرف عقب و داخل است. اولین قوس لوله حلزونف برجستگی پرومونتوریوم را در گوش میانی ایجاد می کند. قاعده مودیولوس در عمق مجرای گوش داخلی قرار می گیرد. یک تیغه استخوانی مارپیچی مجرا
را به طور ناقص به دو بخش تقسیم می کند. به لبه خارجی این تیغه غشاء قاعده ای (Basilar membrane) متصل شده و این غشا تقسیم بندی مجرا را کامل می کند. در نیمه بالایی مجرا، نردبان دهلیزی(Scala vestibule) و در نیمه پایینی آن نردبان صماخ (Scala tympani) استقرار دارند.
پری لنف موجود در نردبان صماخی نیز توسط پرده صماخی ثانویه و پنجره گرد از گوش میانی جدا می گردد.

2.لابیرنت غشایی (Memranous layrinth):
از تعدادی کیسه و مجاری تشکیل شده است که در درون لابیرنت استخوانی قرار داشته و از شکل آن تبعیت می کنند. اجزای آن شامل اوتریکول، ساکول، مجاری نیم دایره و حلزون غشایی است. اوترکول و ساکول در دهلیز استخوانی قرار دارند. لابیرنت غشایی به وسیله اندولنف پر شده و پری
لنف، اطراف آن را ( حد فاصل لابیرنت غشایی و استخوانی) احاطه می کند. سه مجرای نیم دایره ای غشایی در مجاری نیم دایره ای استخوانی قرار داشته و حلزون غشایی نیز، درون حلزون استخوانی قرار دارد. همه این استخوان ها آزادانه با همدیگر ارتباط دارند.

الف_اوتریکول (Utricle): کیسه بیضی شکل و بزرگی است که به همراه ساکول در دهلیز استخوانی قرار دارد و از طریق کانال اوتریکولوساکولار با ساکول و مجرای اندولنفاتیک مرتبط است. جداره داخلی اوتریکول و ساکول ضخیم شده و در
هر کدام ماکولا تشکیل می شود. ماکولا دارای گیرنده های تعادل استاتیک بوده بطوری که وظیفه آن ایجاد اطلاعات در مورد وضعیت سر در فضاست.

ب_ساکول (Saccule): کیسه کروی شکلی است که نسبت به اتریکول کوچکتر است و از طریق کانال اوتریکولوساکولار با اتریکول مرتبط است. از این کانال مجرای اندولنفاتیکوس شروع و در انتهای آن یک کیسه بسته روی سطح خلفی استخوان
خاره و در زیر سخت شامه به نام کیسه اندولنفاتیک تشکیل می گردد.

ج_ مجرای نیم دایره غشایی (Semicircular canals):
این مجاری با قطری حدود یک سوم قطر مجاری نیم دایره استخوانی، درون آنها قرار گرفته اند. هر مجرای نیم دایره با دیگری زاویه 90 درجه می سازد و در سه جهت مختلف قرار می گیرند. انتهای مجاری نیم دایره به واسطه 5 سوراخ به اوتریکول وصل می شود. با شروع حرکات سر
و کند یا سریع شدن حرکت سر اندولنف مجاری نیم دایره ای نسبت به دیواره های مجاری نیم دایره ای سرعت حرکت خود را تغییر می دهد. این تغییر به وسیله گیرنده های حسی موجود در آمپول مجاری نیم دایره تشخیص داده شده و منجر به ایجاد پیام عصبی می گردد که بوسیله قسمت تعادلی
عصب زوج 8 به مخچه و بصل النخاع ارسال می گردد.

د_مجاری حلزونی (Cochlear ducts): درون حلزون استخوانی قرار داشته و در مقطع عرضی مثلثی شکل است و به وسیله مجرای Reuniens یا هنسن به ساکول مرتبط است. در ساختمان مجرای حلزون غشایی، روی اپیتلیوم پوشاننده غشاء قاعده
ای، عضو کورتی مستقر است و این ساختمان محتوی گیرنده های حسی شنوایی است. مجرای حلزونی توسط غشای دهلیزی (Reissner) از نردبان دهلیزی جداست.

برای افزودن دیدگاه باید شوید.