ساختمان ماهیچه
هر ماهیچه یک عضو است و از چند نوع بافت درست شده است. بافت اصلی ماهیچه‌ها بافت ماهیچه‌ای مخطط است که بافت همبند و عصبی نیز در آنها وجود دارد. ماهیچه‌ها اندازه‌های مختلف دارند: بعضی مانند ماهیچه‌ای در گوش میانی بسیار کوچک و بعضی
مانند ماهیچه چهار سر ران بسیار بزرگ هستند و از نظر شکل نیز به شکل‌های دوکی، دوشاخه، سه شاخه، پهن و … وجود دارند. رشته‌های ماهیچه‌ای (سلول‌های ماهیچه‌ای) موجود در ماهیچه به طرق مختلف قرار می‌گیرند. در بعضی به صورت مایع و در برخی دیگر مثل شعاع‌های یک دایره
از یکدیگر دور می‌شوند.
ماهیچه‌ها بر اساس عوامل مختلفی مثل محل، شکل، اندازه، جهت و عملکرد نام گذاری شده‌اند:
محل:
بسیاری از ماهیچه‌ها نامشان را از ناحیه آناتومیک خود می‌گیرند. به عنوان مثال ماهیچه رکتوس شکمی که در ناحیه شکمی قرار دارد. بعضی ماهیچه‌ها مثل درشت‌نی جلویی نامشان را از بخشی از استخوان می‌گیرند که به آن متصل شده‌اند.
شکل:
ماهیچه‌ها بر اساس شکل هم دسته بندی می‌شوند مثلا ماهیچه دلتوئید به شکل دلتا یا مثلث است. ماهیچه‌های سراتوس (دندانه‌ای) به شکل دندانه‌های اره هستند. اندازه ماهیچه هم برای تشخیص دو ماهیچه با محل یکسان است. مثلا ناحیه گلوتئال (سرینی) حاوی سه ماهیچه با اندازه‌های
متفاوت است، گلوتوس ماکزیموس (سرین بزرگ)، گلوتوس مدیوس (سرینی متوسط) وگلوتوس مینیوس (سرینی کوچک).
جهت:
در نهایت جهتی که فیبرهای ماهیچه در آن قرار می‌گیرند نیز برای مشخص کردن ماهیچه استفاده می‌شود. مثلا در ناحیه شکمی چندین ماهیچه صاف وجود دارند. آنها که فیبرهایشان مستقیم از بالا به پایین هستند را رکتوس شکمی می گویندش.
عملکرد:
بعضی اوقات ماهیچه‌ها بر اساس عملکردشان دسته‌بندی می‌شوند. اکثر ماهیچه‌های ساعد بر اساس عملکرد نام‌گذاری شده‌اند. چون همگی در یک ناحیه هستند و شکل و اندازه یکسانی هم دارند. مثلا گروه فلکسور (جمع‌کننده) که در ساعد جمع کردن مچ و انگشتان را انجام می‌دهد.
انواع ماهیچه‌های بدن:
1. ماهیچه اسکلتی یا مخطط (Skeletal muscles)
این ماهیچه‌ها که به استخوان‌های بازوها، ران‌ها و ستون فقرات چسبیده‌اند در حرکات پیچیده و هماهنگ مثل راه رفتن و نشستن دخالت دارند. رشته‌های ماهیچه‌ای در کنارهم قرار می‌گیرند و فواصل بین آنها را بافت پیوندی پر می‌کند. مجموعه‌ای از رشته‌های ماهیچه‌ای در یک پرده
پیوندی محکم قرار گرفته و ماهیچه قرمز یا اسکلتی را به وجود می‌آورد. دنباله‌های مخصوصی به نام زردپی ماهیچه قرمز را به استخوان‌ها متصل می‌کند. ماهیچه‌های اسکلتی به شکل‌های گوناگون مانند دوکی، پهن، نواری و حلقوی وجود دارند.
این نوع عضله را به خاطر داشتن نوارهای تیره و روشن (در زیر میکروسکوپ) عضله مخطط، به علت چسبیده بودن آنها به استخوان‌ها، عضله اسکلتی و به جهت عملکرد ارادی آنها عضلات ارادی می‌نامند که وظیفه اصلی این نوع عضله شرکت در حرکات بدن می‌باشد. سلول‌های عضله مخطط چون از
به هم پیوستن تعداد زیادی سلول سازنده عضلانی (میوبلاست) به وجود می‌آیند بسیار بلند می‌باشند و رشته‌های عضلانی نیز نامیده می‌شوند. گروه‌های سلول‌های عضلانی را که از تعدادی سلول موازی هم در هر گروه تشکیل می‌گردد دسته و مجموعه دسته‌ها را باهم عضله می‌نامند. این
ماهیچه‌ها ارادی هستند و با یک میکروسکوپ نوری به شکل مخطط دیده می‌شوند.
اگر مقطع طولی عضله مخطط را با میکروسکوپ مشاهده کنیم دو نوع نوار عرضی دیده می‌شود که این نوارها با توجه به خصوصیات فیزیکی آنها به دو دسته نوارهای روشن و نوارهای تیره تقسیم می‌شوند.
2. ماهیچه صاف (Smooth muscles)
ماهیچه‌های صاف مانند ماهیچه‌های خودکار دیواره رگ‌ها، روده و معده که حدود 10% از بدن را تشکیل می‌دهد. مسئول حرکات غیر ارادی اندام‌های داخل بدن است. این نوع ماهیچه‌ها در اطراف اندام‌های داخلی مثل روده، طحال، رگ‌های بزرگ قرار دارند. تحت کنترل اراده نیست و انقباض
آن نسبتاً به کندی صورت می‌گیرد. ماهیچه صاف از تعدادی سلول‌های دوکی شکل طویل ساخته شده است که بر خلاف ماهیچه‌های مخطط در زیر میکروسکوپ منظره مخطط ندارند و در دیواره رگ‌های خونی، دستگاه گوارشی مانند لوله گوارش و دستگاه تنفسی و قاعده موها و یا مثانه و بسیاری
از اندام‌های دیگر قرار دارند. سلول‌های این بافت تک هسته‌ای هستند.
3. ماهیچه قلبی (Cardiac muscles)
سلول‌های تشکیل دهنده عضله قلب مشابه سلول‌های ماهیچه مخطط بوده ولی تفاوت‌های عمده‌ای با سلول‌های عضله مخطط دارند. سلول‌های ماهیچه قلبی بسیار کوچکتر از سلول‌های ماهیچه مخطط است. سلول‌های عضله قلبی یک یا دو هسته‌ای هستند که هسته درشت آنها در مرکز سلول قرار دارد.
مکانیسم انقباض در ماهیچه قلبی همانند ماهیچه مخطط است. سلول‌های عضله قلبی غیر قابل تقسیم هستند و سلول‌های آسیب دیده قلبی توسط بافت همبند جایگزین می‌شوند و به همین دلیل آسیب‌های وسیع غیر قابل جبران می‌باشد.
