مفاصل
مفاصل
اسامی دیگر :
مفصل-مفاصل-Joints
نام علمی :
Joints
محل اتصال بین دو استخوان یا دو غضروف و یا یک غضروف و یک استخوان در بدن توسط یک بافت پیوندی واسط را مفصل می نامند. مفاصل بر 3 دسته اند:
1-مفاصل لیفی (Fibros joints): استخوان ها در این نوع مفاصل توسط رشته های لیفی محکم بهم وصل شده و تقریبا هیچ حرکتی ندارند. این دسته از مفاصل خود به سه دسته تقسیم می شوند:
الف. مفاصل درزی (Suture): درز بین اغلب استخوان های جمجمه با هم از این نوع است.
ب. مفاصل Gomphosis: مفصل هر دندان با حفره دندانی مربوطه این گونه است.
ج. مفاصل Syndesmosis: مثل بدنه استخوان های ساعد و ساق پا که توسط غشایی لیفی بهم وصل می شوند.
2-مفاصل غضروفی (Cartilaginus joints): در این نوع مفاصل مقدار کمی حرکت وجود داشته و دو استخوان بواسطه یک غضروف بهم متصل شده اند، مثل مهره ها که بواسطه بافتی لیفی_غضروفی بنام دیسک با
هم مفصل می شوند.
3-مفاصل سینوویال (Synovial joints):
در این نوع مفاصل انتهای استخوان ها در جایی که روی هم می لغزند توسط ورقه ای از غضروف شفاف پوشیده شده است و کپسول مفصلی (از جنس بافت لیفی) فضای مفصل را احاطه می کند. سطح درونی این کپسول توسط پرده یا غشایی بنام سینوویال پوشیده شده که وظیفه تولید مایعی
شفاف و لزج (مایع سینوویال) را به عهده دارد. تقریبا تمامی مفاصل اندامها از نوع هستند.
انواع مفاصل سینوویال
برحسب تعداد محورهای حرکتی مفاصل سینوویال به چند گروه تقسیم می شوند:
الف.مفاصل یک محوری
1.مفاصل لولایی (Hing joints): حرکت آن شبیه لولای درب بوده و حرکت آن حول یک محور انجام می شود. مثل حرکت خم و باز شدن مفصل آرنج و مفصل بند انگشتان.
2.مفاصل محوری (Pivot joints): جرکت آن حول محور طولی انجام می شود. مثل مفصل بین زائده دندانی دنس در مهره اطلس
ب.مفاصل دو محوری
1. مفصل بیضی (Ellipsoid joint): سطوح مفصلی بیضی شکل است مثل مفصل مچ دست
2. مفصل زینی (Saddle joint): در این مفصل سطوح مفصلی شبیه زین می باشد، مانند مفصل کالکانئوکوبوئید و مفصل بین تراپزیوم و اولین متاکارپ.
3.مفصل کندیلی (Condylar joint): در این نوع مفاصل انتهای برجسته دو استخوان با هم مفصل می شوند، مانند مفصل گیجگاهی فکی.
ج. مفاصل چند محوری
مفصل گوی و حفره (Ball & socket joint): در این نوع مفصل سر برجسته و کروی یک استخوان درون حفره ای قرینه از استخوانی دیگر قرار می گیرد، مانند مفاصل شانه و ران.
مفاصل مسطح (Plane joints): رویه مفصلی صاف و تخت بوده و حرکات مفصل لغزشی است، مثل مفاصل مچ دست و مفصل آکرومیوکلاویکولار.
محورها و حرکات بدن
برای بیشتر حرکات بدن سه محور استاندارد تعریف شده است که عبارتند از:
1. محور ساژیتال یا جلویی_عقبی: که حرکت دور (Abduction) و نزدیک شدن (Adduction) حول آن انجام می گیرد، مثل باز شدن پاها و جفت شدن آنها در کنار هم.
2. محور کرونال یا عرضی: که به موازات افق و در جهت عرضی است. حرکت خم و باز شدن (Flexion & Extension) جول این محور انجام می گیرد. مثل خم و باز شدن ساعد روی بازو.
3.محور طولی: که در جهت محور طولی بدن و عمود بر سطح افقی بوده و حرکات چرخشی (Rotation) حول آن انجام می گیرد، مانند چرخش سر روی گردن و یا چرخش بازو به داخل یا به خارج.