ناهنجاری های مغزی-عروقی
ناهنجاری های مغزی-عروقی
کلیه مشکل های مرتبط با رگ های تغذیه کننده مغز تحت عنوان ناهنجاری های مغزی – عروقی شناخته می شوند که برخی از آن ها عبارتند از:
1-پارگی رگ های مغز که منجر می شود از هر 5 نفر، یک فرد با مرگ روبرو شود.
2-خونریزی درون جمجمه مغز که احتمال دارد در اثر صدمه دیدن سر و یا به دلیل نقص های دوران کودکی بروز کند.
3-میگرن نوعی دیگر از این ناهنجاری هاست که به رگ های درون سر مرتبط بوده ولی اختلال دائمی در کار مغز ایجاد نمی کند.
پارگی رگ های مغز
در صورتی که یکی از سرخرگ های مغز دچار آسیب هایی من جمله فرورفتگی و یا خونریزی شود در این شرایط خون به مغز نرسیده و مغز دچار آسیب و تخریب خواهد شد.
زمانی که در اثر هر گونه اختلالی خون و در نتیجه اکسیژن و مواد غذایی کافی به بخشی از سلول های مغز نرسد، ارتباط این سلول ها با بخش هایی از بدن قطع می شود که در این شرایط ان قسمت ها کارکرد خود را به صورت دائمی و یا موقتی از دست می دهند.
علائم پارگی رگ های مغز
نشانه ها و علائمی که در ادامه بیان خواهیم کرد، در اکثر مردم با سرعت و در مدت چند ثانیه و یا چند دقیقه بروز خواهند کرد:
1-ضعف یا بی حسی در یک طرف بدن
2-اختلال در بینایی و گفتار
3-ناتوانی در کنترل تعادل
بلافاصله که این علائم دیده شد باید بیمار را به بیمارستان منتقل کنید. راه های مختلفی جهت درمان به کار می رود:
1-استفاده از داروها برای رفع لخته خون
2-درمان های طولانی مدت من جمله جراحی، فیزیوتراپی و گفتار درمانی و… جهت جلوگیری از صدمات بعدی
3-و…
توجه داشته باشید که صدمات عروقی در حد متوسط ممکن است موقت و یا پایدار بوده و حتی ممکن است منجر به مرگ مغزی شوند.
خونریزی درون مغز
در میان دلایل مختلف خونریزی درون مغز در بزرگسالان، اصلی ترین عامل فشار خون بالا شناخته شده است که می تواند منجر به باز شدن بیش از حد رگ های ریز مغز شده و در نتیجه پارگی آن ها را به دنبال داشته باشد.
رگ های خونی بسته شده
بسته شدن سرخرگ ها چند دلیل دارد برای مثال در صورتی که یک قطعه چربی، حباب هوا و هر ماده دیگری در سرخرگ گیر کند، منجر به بسته شدن آن خواهد شد.
خونریزی زیر تورینه ای (خونریزی عنکبوتیه)
معمولا پارگی سرخرگ در نزدیکی مغز به صورت خود به خود رخ نمی دهد و این عارضه باعث می شود که خون بین لایه بیرونی و درونی پرده های مغز وارد شود. خونریزی زیر تورینه ای یکی از خطرناک ترین ناهنجاری هایی است که بلافاصله باید برطرف شود چرا که زندگی و حیات انسان را
تهدید می کند. این خونریزی علت های مختلف دارد:
1-آنوریسم دانه ای رایج ترین علت خونریزی زیر تورینه ای است که این آنوریسم، برآمدگی بادکنکی شکل غیر طبیعی بخشی از سرخرگ مغز است. جهت رفع خونریزی که در اثر آنوریسم رخ داده است، آن را می بندند. گاهی برای درمان آنوریسم های کوچک نیازی به عمل جراحی بزرگ نیست بلکه
با قرار دادن قطعات ویژه و یا پرتو درمانی می توان این عارضه را درمان نمود.
2-پارگی منطقه سرخرگی سیاهرگی که به شکل طبیعی به وجود نیامده باشد دلیل دیگر این خونریزی است. در این نقص مادرزادی سرخرگ و سیاهرگ به هم می پیچند و گره می خورند. در چنین شرایطی ارتباط مویرگی بیشتر از حالت طبیعی بوده و زمانی که فشار خون زیاد می شود خون از مویرگ
های خارج خواهد شد. در نتیجه خون خروجی وارد فضای زیر تورینه ای می شود.
آنوریسم دانه ای انگوری
معمولا در محل انشعاب سرخ رگ ها آنوریسم ایجاد می شود که این حالت بیشتر در رگ های قاعده مغز (حلقه ویلیس) دیده می شود. تحقیقات نشان داده است که گویا آنوریسم از دوران کودکی وجود دارد و تعداد آن می تواند یکی یا بیشتر باشد.
حمله گذاری قطع جریان خون
در صورتی که قطع ناگهانی و مختصر در جریان خون رخ بدهد ممکن است که بخشی از مغز عملکرد خود را از دست بدهد. علائم حمله گذاری کمبود خون (TIA) شبیه صدمه دیدگی عروقی است. حمله گذاری عروقی به مدت چند دقیقه تا چند ساعت زمان خواهد برد و آثاری ندارد اما اگر علائم ان
بیش از 24 ساعت ادامه پیدا کند در این صورت این حمله یک صدمه عروقی نام می گیرد. لازم است بدانید که از هر 5 نفر مبتلا به حمله گذاری کمبود خون، یک نفر به صدمه عروقی مبتلا خواهد شد و هر چه تعداد این حملات در فرد بیشتر شود در نتیجه احتمال صدمات عروقی در آینده نیز
بیشتر خواهد شد .
دلایل بسته شدن رگ که منجر به این حملات می شوند عبارتند از:
1-آمبولی یا ترومبوز
2-سخت شدن دیواره رگ ها (اترواسکلروز)
3-حمله قلبی در گذشته
4-بی نظمی در ضربان قلب
5-دیابت ملتوس
یکی از عوامل موثر که خطرات حمله گذاری کمبود خون را کم می کند، ترک سیگار است.
انسداد
این احتمال وجود دارد که سرخرگ تغذیه کننده مغز در اثر یک قطعه لخته (ترمبوز) از هر جای بدن مسدود شود. این لخته می تواند در داخل سرخرگ رشد کرده و بزرگ شود که علت این بزرگ شدن می تواند اترواسکلروز باشد.
پراکنده سازی
لخته ای که در داخل سرخرگ تشکیل می شود ممکن است در اثر جریان طبیعی خون حرکت کرده و پراکنده شود که به آن فرآیند پراکنده سازی می گویند. در این فرآیند این امکان فراهم می شود که خون مجددا به سمت مغز جریان درآید. علی رغم این که در اثر فرآیند پراکنده سازی لخته
کنده شده و علائم برطرف می شود ولی احتمال حمله مجدد وجود دارد که فاصیه بین این حملات ممکن است چند ساعت، چند روز و یا چند سال زمان ببرد.
خونریزی زیر سخت شامه
در اطراف مغز انسان سه پرده وجود دارد که مجموع آن ها را پرده های مننژ می گویند. این پرده ها عبارتند از:
1- خارجی ترین پرده به نام سخت شامه که رگ های خونی زیادی داشته و تغذیه جمجمه را انجام می دهد.
2- پرده میانی به نام تورینه که بافتی الاستیک است.
3- پرده داخلی به نام نرم شامه
زمانی که سیاهرگی پاره می شود خون بین لایه خارجی پرده محافظ مغز (سخت شامه) و لایه میانی (تورینه) جمع شده و لخته تشکیل شده به بافت مغز فشار وارد می کند. از طرفی خونریزی زیر سخت شامه ممکن است ناگهانی ایجاد شود. به هر حال این عارضه ها می تواند به دلیل صدمات
جزئی و کم به سر بروز کنند. مهمترین نشانه های خونریزی زیر سخت شامه که ممکن است چند دقیقه تا چند ماه پایدار بمانند عبارتند از :
4-سردرد
5-گیجی
6-خواب آلودگی
دلیل بروز این علائم همان لخته ای است که به مرور زمان بزرگتر شده و در نتیجه به بافت های اطراف خود فشار وارد می کند.
درمان خونریزی زیر سخت شامه
اکثرا افرادی که به این عارضه دچار می شوند سریعا بهبودی خود را به دست می آورند اما لازم است بدانید که در صورتی که خونریزی به قسمت عمده ای از مغز آسیب بزند می تواند منجر به مرگ شود. به هر حال ممکن است که برای برداشتن این لخته نیاز به جراحی باشد که وضعیت بیمار
در بعد از عمل بستگی به اندازه لخته و محل آن دارد.
میگرن
میگرن یکی از عارضه های مغزی است که از هر 10 نفر یک فرد به آن مبتلا می شوند و علائمی همانند سردرد شدید، تاری در دید و تهوع گریبان فرد را خواهد گرفت. جالب است بدانید که در بسیاری از زنان میگرن با دوران قاعدگی همراه می شود. با وجود این که دلایل بروز میگرن شناخته
شده نیستند اما برخی از عوامل می تواند منجر به ایجاد میگرن و یا حاد شدن آن شود:
1-قطر رگ های مغز و جمجمه
2-تغییر در مواد شیمیایی مغز همانند سروتونین
برخی از عوامل نیز تحریک کننده و فعال کننده میگرن هستند من جمله:
1-استرس
2-غذا نخوردن
3-کمبود خواب
4-خوراکی هایی همانند شکلات و پنیر
در تصویر دمانگار زیر می توانید تاثیر دما بر روی سر فردی که به میگرن شدید مبتلا هست را مشاهده کنید. رنگ سیاه به معنی سرما، رنگ سبز نشان دهنده دمای طبیعی و رنگ قرمز، زرد و سفید نشان دهنده داغی است.
سردرد در میگرن
قطر رگ های سر همواره از طریق یک واسطه عصبی به نام سروتوئین در حال کنترل است حال اگر رگ های سر مغز باز شوند سردردهای شدید میگرن شروع خواهد شد.
انواع میگرن
به طور کلی دو نوع میگرن وجود دارد که در هر دو نوع گاها نشانه ها خیلی زودتر خود را بروز می دهند که به به آن مقدمه میگرن گفته می شود. اضطراب یا تغییر در اخلاق، تغییر در بویایی یا چشایی و افزایش یا کاهش انرژی از جمله این مقدمه ها هستند. در هر نوع میگرن مدت
زمان از چند ساعت تا چند روز متفاوت است.
1-میگرن با علامت پیش رس
در افراد مبتلا به این میگرن علائم ابتدایی همانند اختلال در دید مثل تاری یا برق زدن چشم ها، بی حسی یا احساس ضعف در صورت یا یک طرف بدن بروز کرده و سپس علائم اصلی شامل سردرد شدید، زق زق کردن سر که با حرکت سر بدتر می شود، تهوع، ناراحتی از صدای بلند یا نور زیاد
و گاها انتقال درد به یک طرف سر و یا یک چشم پیدا خواهند شد.
2-میگرن بدون علامت پیش ری
در این میگرن علائم ابتدایی بروز نخواهد کرد.
