شیرین بیان

تیره: باقلائیان (Fabaceae)

گروه مصرفی: ضد التهاب ها ، ضد زخم معده

شیرین بیان گیاهی است علفی، چند ساله و با نام علمی Glycyrrhiza glabra  که می تواند تا ارتفاع 2 متری رشد کند. برگ های شیرین بیان شانه ای فرد بوده و به صورت متناوب قرار گرفته اند. مهمترین و با ارزش ترین قسمت این گیاه، ریشه و ساقه ای رونده هستند که به ترتیب 20-15 سانتی متر و  10-8 متر طول داشته و منشعب و چوبی هستند.

ریشه و ساقه های رونده ( خشک شده ، عصاره گیره شده )

پوست ریشه ( خشک شده )

همان گونه که گفته شد ریشه این گیاه خاصیت زیادی داشته و به همین دلیل باارزش ترین قسمت شیرین بیان به حساب می آید لذا جهت برداشت باید گیاه را در زمان گلدهی از خاک خارج کرده و ریشه را بشویید. سپس به دو صورت می توانید استفاده کنید:

1- یا این که ریشه را به چند تکه مساوی تقسیم کرده و از آن عصاره تهیه کنید.

2- و یا این که بعد از تکه کردن ریشه، قطعات را خشک کرده و پودر به دست آمده را در ظرف دهان بسته، دور از نور خورشید و کودکان نگهداری کنید.

گیاه شیرین بیان بومی مناطق مختلف از جمله اروپا و آسیا می باشد .

محل رویش در ایران

در اکثر مناطق دیده می شود مهمترین استان هایی که گیاه شیرین بیان در آن دیده شده است عبارتند از : کردستان ، آذربایجان غربی ، کرمانشاه ، فارس ، گلستان ، سیستان و بلوچستان ، هرمزگان ، خراسان ، تهران ، یزد

گل های آبی رنگ شیرین بیان درون خوشه های سنبله مانند قرار گرفته اند ، شیره شیرین بیان عصاره ریشۀ گونه گلابرا می باشد .

نزله تنفسی ( بخش فوقانی )

زخم معده

زخم روده

گاستریت ( التهاب معده )

آپاندیسیت ( احتمالاً )

التهاب مجاری ادراری و سوزش ادرار

شیرین بیان یکی از گیاهان دارویی است که ارزش خود را مدیون ترکیباتی است که دارد:

1- در گیاه شیرین بیان نوعی ساپونین تری ترپنی به نام گلیسریزین وجود دارد که به گیاه خاصیت ضد التهابی و ترمیم کنندگی خواهد داد.

2- از دیگر ترکیبات موجود در این گیاه می توان به فلاونوئید، هیدروکسی کومارین و استروئیدی اشاره نمود.

کمیسیون E ( مرجع تائید کننده )

گاستریت ( التهاب معده )

سرفه

برونشیت

طب ایرانی اسلامی

گیاه شیرین بیان گرم و تر در درجه اول است و کاربرد های زیر را دارد :

سوزش ادرار

زخم های مثانه ناشی از سنگ

التهاب معده

سرفه

استسقاء ( عطش مزمن )

داخس ( تورم ، قرمزی و التهاب بند انتهایی انگشت )

آیورودا ( طب هند )

زخم معده

بیماری های چشمی

التهاب گلو

سرفه

سردرد ( احتمالاً )

زخم ها ( موضعی )

طب چین 

التهاب گلو

بزرگی طحال ( احتمالاً )

کفگیرک

سرفه خشک

توجه: در ترکیب برخی کرم ها و ماسک های روشن کننده پوست از عصاره لیکوریس ( شیرین بیان )استفاده می شود که اثرات آن مورد تردید است .

افزایش فشار خون

اختلالات قلبی عروقی

اختلالات بینایی

ضعف عضلانی

تنگی نفس

تکرر ادرار

هیپر کورتیزونیسم ( افزایش کورتیزون خون )

توجه: علایم فوق در اثر مصرف خودسرانه ، طولانی مدت ( بیش از 7 روز ) و بدون نظارت و مشاوره پزشکی به وجود می آید .

سالمندان بالای 60 سال

کودکان زیر 12 سال

افراد چاق

بیماران قلبی و عروقی

نارسایی کبدی و کلیوی 

مصرف بیش از 50 قطره از عصاره یا 50 گرم از ریشه گیاه بیش از 6 هفته موجب مسمومیت و کاهش شدید پتاسیم خون و افزایش سدیم می گردد و عوارض زیر را به دنبال خواهد داشت :

فشار خون بالا

تورم

اختلالات قلبی

اقدامات فوری کادر پزشکی در مواقع حاد:

شستشوی معده

خوراندن زغال فعال

سرم درمانی

تجویز داروهای کاهنده فشار خون

1- دمنوش پودر گیاه

برای تهیه دمنوش باید 2-1 قاشق چای خوری از پودر گیاه را با 200 میلی لیتر آب داغ مخلوط کرده و بعد از 10 دقیقه این ترکیب را از صافی رد کنید. محلول حاصله را باید به اندازه 2 قاشق سوپ خوری بین وعده های غذایی مصرف کنید.

2- عصاره ریشه تازه

ابتدا 300 گرم از ریشه تازه را له کرده و سپس از صافی رد کنید تا عصاره به دست آید. این عصاره به دو صورت قابل استفاده است:

– مصرف  10-5 قطره از آن همراه مایعات دیگر در هر وعده غذایی

– افزودن 25-20 قطره از عصاره به ترکیبات موضعی

3- عصاره پودر گیاه

شما باید پودر گیاه و اتانول 40 درجه را به میزان مساوی با هم مخلوط کرده و 3 روز اجازه دهید این مواد به خوبی با هم ترکیب شوند. سپس با صاف کردن مخلوط، عصاره به دست می آید که به دو طریق قابل استفاده است:

– مصرف 10-5 قطره همراه با مایعات دیگر در هر وعده غذایی

– افزودن 30 قطره از آن به فرآورده های موضعی 

4- تولید کپسول های 500 – 100 میلی گرمی

5- تولید انواع چای شیرین بیان

خوراکی

موضعی

بارداری

شیردهی

ضربان های نا منظم قلبی ( آرتیمی )

مرض قند

فشارخون بالا

بیماری های کبدی ( از جمله هپاتیت ، یرقان انسدادی و سیروز )

کشیدن سیگار هایی که توتون شان با این گیاه معطر شده است .