بومادران

بومادران

مشخصات گیاه

بومادران گیاهی علفی و چندساله است. این گیاه ریشه‌ای نازک و مستقیم دارد که از انشعاب­های ظریف و فراوانی برخوردار است. از ناحیۀ فوقانی ریشه ساقه های متعدد استوانه‌ای شکل خارج می‌شوند.
ارتفاع گیاه متفاوت بوده و به شرایط اقلیمی محل رویش گیاه بستگی دارد.

در این گیاه، برگ‌ها نیزه‌ای شکل و کم و بیش طویل و دارای 2 تا 4 بریدگی می‌باشند و روی ساقه نسبت به یکدیگر به طور متناوب قرار دارند.اطراف برگ‌ها دندانه‌های ظریفی وجود دارد که شباهت
زیادی به دندانه‌های شانه دارند. دو طرف برگ، حجره‌های مخصوص حاوی اسانس وجود دارند.

گل‌ها کوچک، به رنگ سفید یا صورتی و فاقد کاسبرگ هستند که در انتهای ساقه‌های اصلی و فرعی به شکل چترهای متراکمی که تا حدودی شبیه به خیمه (چادر) می‌باشند، قرار دارند.

میوه فندقه، طویل و به شکل تخم مرغ وارونه است. وزن هزاردانه، 13/0 گرم است.

نیازهای اکولوژیکی

بومادران در طول رویش به اوضاع اقلیمی خاصی نیاز ندارد و تقریباً در هر اقلیمی می‌روید. بومادران در مناطق گرم و آفتابی گل‌های بیشتری تولید می‌کند. خاک‌های سبک شنی برای کشت این گیاه
مناسب می‌باشند.

تناوب کاشت

بومادران 4 تا 5 سال در زمین باقی می‌ماند؛ از این رو زمین‌هایی که در آن بومادران کشت می‌شود، باید فاقد علف‌های هرز چند ساله باشند.

گیاهانی که دورۀ رویشی کوتاهی دارند، برای تناوب کشت با بومادران مناسبند. زیرا پس از برداشت آنها زمان کافی برای آماده ساختن زمین وجود خواهد داشت.

مواد و عناصر غذایی مورد نیاز

تناسب مقدار عناصر اصلی نظیر ازت، فسفر و پتاس، نقش عمده‌‌‌ای در افزایش پیکررویشی گیاه و همچنین افزایش اسانس آنها دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که وجود مقادیر متوسط ازت، اکسید فسفر
و اکسید پتاس، سبب افزایش عملکرد(اعم ازپیکر رویشی و اسانس) به مقدار 100%خواهد داشت.

تاریخ و فواصل کاشت

زمان مناسب برای کشت مستقیم گیاه در زمین اصلی، اواخر تابستان- اوایل پاییز است و زمان مناسب برای کشت غیر مستقیم، اوایل بهار است. برای این کار، بذرها در خزانۀ هوای آزاد کشت می‌شوند
سپس نشاءها را به زمین اصلی انتقال می‌دهند. فصل پاییز، زمان مناسبی برای تکثیر رویشی بومادران است.

روش کاشت

کشت و تکثیر بومادران به وسیلۀ بذر و به شکل رویشی نیز انجام می‌گیرد. تکثیر به وسیلۀ بذر، به دو روش مستقیم و غیر مستقیم صورت می‌گیرد.

کشت مستقیم:
بذرها به صورت ردیفی در زمین اصلی که بستر آن برای کشت بومادران کاملاً آماده شده است، کشت می‌شوند.

کشت غیر مستقیم:
بذرها را در زمان مناسب در خزانۀ هوای آزاد کشت می‌کنند. پس از آبیاری منظم و وجین علف‌های هرز سطح خزانه، اوایل پاییز می‌توان نشاءها را به زمین اصلی منتقل نمود.

تکثیر رویشی:
تکثیر رویشی بومادران، از طریق تقسیم بوته انجام می‌گیرد. گیاهان 4 تا 5 ساله را در فصل پاییز از خاک خارج می‌کنند، سپس هر گیاه را به 2 تا 4 بوته تقسیم و در زمین مورد نظر کشت
می‌نمایند.

مراقبت و نگهداری

رشد اولیۀ بومادران بسیار کند و آهسته است. از این رو، مبارزۀ مکانیکی و شیمیایی با علف‌های هرز ضرورت دارد. آفات در طول رویش بومادران صدمات زیادی به محصول وارد می‌کنند. سن‌های لکه‌دار
با مکیدن شیرۀ گیاه، سبب ضعیف شدن گیاهان می‌گردند. لارو نوعی پروانه، از ریشۀ این گیاه تغذیه می‌کند که در صورت پیشروی و عدم مبارزه با آنها، صدمات زیادی به محصول وارد خواهند کرد. با استفاده از یخ آب زمستانه، می‌توان تاحدودی این آفت را کنترل کرد.

برداشت محصول

چنانچه گیاهان به طور غیر مستقیم کشت و در فصل پاییز به زمین اصلی منتقل شده باشند، یک سال پس از کاشت به گل می‌نشینند و می‌توان محصول را برداشت کرد. چنانچه گیاهان به
طور مستقیم کشت شده باشند، محصول از سال سوم قابل برداشت خواهد بود.

چون گیاهان در مرحلۀ گلدهی از بیش‌ترین مقدار ماده مؤثره برخوردارند، این مرحله زمان مناسبی برای برداشت گل‌ها و پیکر رویشی(ساقه‌ها وشاخه‌های جوان) بومادران است.

غفلت در خشک کردن اندام‌ها، سبب تغییر رنگ گل‌ها و پیکر رویشی گیاهان و در نتیجه کاهش شدید مقدار ماده مؤثرةاین گیاه می‌شود.

مواد مؤثره

گل‌ها و همچنین پیکر رویشی بومادران، حاوی اسانس‌‌اند که مقدار آن در اندام‌ها متفاوت است.«پروکامازولن» تحت تأثیر حرارت ناشی از تقطیر با آب و بخار، به «کامازولن» تبدیل می‌شود. رنگ
اسانس به واسطۀ داشتن«کامازولن»، آبی تیره (شبیه به جوهر) است.

از ترکیبات دیگر اسانس، می‌توان از«آلفاپینن»، «سینئول»، «لیمونن»، «بورنئول»، «استات بورنئول» و «کامفور» نام برد.

این گیاه، همچنین حاوی لاکتون‌های سزکویی ترپن، فلاونویید، تانن و مواد تلخ می‌باشد.

کاربرد

گل‌ها، پیکر رویشی و برگ‌های بومادران خاصیت دارویی دارند. مواد مؤثره آن اشتها آوراست و باعث هضم غذا و مداوای دل درد نیز می‌شوند. استفاده ازدم‌کردۀ بومادران، باعث کاهش فشار خون
می‌شود واز آن نیز برای مداوای نارسایی‌های کیسۀ صفرا استفادۀ می‌شود.

اسانس بومادران خاصیت ضد باکتریایی و ضد تورم دارد. از این اسانس در صنایع بهداشتی و آرایشی و در صنایع دارویی، برای تهیه کرم‌ها و پمادهایی برای لطافت پوست و مداوای تورم‌های پوستی،
استفاده می‌شود.

مردم بعضی از کشورها از پیکر رویشی پخته شدۀ این گیاه برای درمان کبودی ناشی ازربه در اطراف چشم استفاده می‌کردند.

برای افزودن دیدگاه باید شوید.