آمنوره
آمنوره یا فقدان قاعدگی یکی از عارضه هایی است که خانم ها ممکن است به آن مبتلا شوند. آمنوره دو نوع است:
1- آمنوره طبیعی (فیزیولوژیک)
گاها خانم ها ممکن است طبیعتا قاعدگی نداشته باشند این نوع آمنوره در چند مورد رخ خواهد داد:
دوره کودکی و قبل از بلوغ
دوران بارداری
دوران شیردهی
تغییرات اقلیمی و آب و هوا
زمان قبل از یائسگی که حدود 24-18 ماه زمان خواهد برد.
2- آمنوره بیماری
اما ممکن است بیماری ها و عارضه هایی منجر شود که فقدان قاعدگی رخ بدهد. به طور کلی 4 دلیل برای روز آمنوره مرضی وجود دارد:
دلایل عمومی و همگانی:
بیماری های مزمن و تضعیف کننده همانند سل، سیفیلیس و مالاریا
تب های گندزا شامل حصبه، آبله و مخملک
بیماری های قلبی
بیماری های گروه خونی همانند بیماری برایت
بیماری های خونی من جمله کلوز، لوسمی یا کم خونی
زهرآگینی بدن شامل اعتیاد به موادی همانند الکل، کافئین، مرفین
سرماخوردگی
دلایل موضعی:
ناهنجاری های مربوط به اندام های آمیزشی شامل سوراخ نبودن پرده بکارت، نداشتن و یا کوچک بودن زهدان و تخمدان
فاسد شدن بافت زهدان در اثر آماس قدیمی و کهنه
خارج کردن زهدان و یا هر دو تخمدان
تراش سخت زهدان
فاسد شدن تخمدان ها به دنبال استحاله کیسه ای سیفیلیس، سل و یا عدم کارایی آن ها
دلایل عصبی:
این دلایل که می توانند به صورت موقت یا دائمی منجر به بند آوردن قاعدگی شوند عبارتند از:
ترس شدید، اندوه بسیار و افکار پریشان از جمله مهمترین دلایل عصبی هستند.
بیماری های عصبی همانند صرع و هیستری
آبستنی خیالی که این عارضه بیشتر در افراد سالمند و در اثر تخیلات رخ می دهد.
دلایل مربوط به غده های ترشح کننده درونی:
در صورتی که هر کدام از موارد زیر رخ بدهد، قاعدگی بند خواهد آمد:
اگر ترشح غده هیپوفیز کم شود، سندروم دورویلیش رخ می دهد. این سندروم منجر به بروز عارضه کودک ماندگی (انفانتیلیسم) و همچنین چاقی از ناحیه کمر به پایین خواهد شد.
گاها دیده شده است که ترشح درونی تخمدان باعث نوعی چاقی می شود که این چاقی در دخترانی بروز می کند که تخمدانشان کارایی مناسب را ندارد. در چنین افرادی قاعدگی یا کم می شود و یا کلا بند خواهد آمد. حال اگر ترشح این غده کم شود، منجر
به میکسدم، چاقی، خشکی مو، بزرگی دست ها و خیز در چهره و بینی می شود. اما اگر غده بزرگ شود عارضه هایی همانند تپش قلب، تندی نبض، بند آمدن قاعدگی و یا حتی افزایش قاعدگی را به دنبال دارد.
علائم آمنوره
نشانه های این بیماری بسته به این دارد که آمنوره از نوع اصلی باشد و یا ثانویه. لذا بر این اساس علائم را تفکیک خواهد کرد.
علائم آمنوره اصلی:
در آمنوره اصلی کلا خانم ها قاعده نمی شوند که دلایل بروز آن می تواند ناهنجاری های اندام آمیزشی، انفانتیلیسم یا درآوردن تخمدان قبل از بلوغ باشد که به این عمل اخته کردن می گویند. به طور کلی علائم آمنوره اصلی برحسب دلیل بروز عبارتند
از:
1- ممکن است فرد به دلیل سوراخ نبودن پرده بکارت قاعده نشود در این حالت بیمار از درد ناحیه زیر شکم اذیت شده و خون در پشت پرده جمع خواهد شد.
2- ناهنجاری های اندام های آمیزشی همانند کوچک بودن اندام ها دارای علائم زیادی است. ممکن است در چنین شرایطی بدن به رشد طبیعی خود ادامه دهد ولی عوارض ناهنجاری ها به صورت های دیگر همانند بند آمدن قاعدگی خود را نشان
دهد.
3- همان گونه که بیان کردیم اخته کردن فرد نیز منجر به آمنوره می شود. در چنین مواردی علائم زیر روز خواهد کرد:
اندام های آمیزشی بیرونی و همچنین پستان ها نمی توانند به طور طبیعی رشد کنند.
همچنین درآوردن تخمدان منجر به افزایش ترشح پاره پیشین هیپوفیز شده و در نتیجه قد فرد بلند و دست و پا دراز و کشیده می شود؛ چاقی موضعی رخ داده و اطراف قسمت شرمگاه، ران ها، سرین، پستان ها و پلک چشم چربی می گیرد. البته ممکن است گاها
چنین افرادی بسیار لاغر هم بشوند.
رشد مو در این افراد کم می شود.
متاسفانه زنان شباهت زیادی به مردان پیدا خواهند کرد.
در چنین حالتی تغییراتی فیزیولوژیک که مربوط به بلوغ است رخ نداده و در نتیجه قادگی پدید نمی آید.
علائم آمنوره ثانویه:
گاهی خانم ها قاعده می شوند ولی بعد به دلایل قاعدگی آن ها به صورت موقت یا دائمی بند می آید. این عارضه که آمنوره ثانویه شناخته شده است به دلایل زیر بروز می کند:
1- اگر علت بروز، بیماری های همگانی یا گندزا باشد در این صورت نشانه های همگانی چندان شدیدی بروز نمی کند.
2- ممکن است خوب کار نکردن تخمدان و یا اختلالات ترشحات درونی منجر به بروز آمنوره ثانویه شود در چنین حالتی در کنار علائم دیگر، نشانه های عصبی نیز افزوده خواهد شد.
3- گاهی خانم ها مجبور می شوند تخمدان خود را خارج کنند در این صورت عوارض زیر را به دنبال خواهد داشت:
آمنوره
کوچک شدن و تحلیل رفتن اندام های آمیزشی همانند افراد سالخورده
رشد مو بر چانه و پشت لب
گرم و سرد شدن بدن
سرخ شدن چهره
گاها ایجاد لکه های سرخ بر روی سینه
تعرق زیاد بدن
بروز اختلال های روانی همانند مالیخولیا، ایجاد حس بد بینی و نهایتا دیوانگی
تشخیص بیماری
تشخیص این عارضه کار دشواری نیست تنها باید به علائم براساس سن فرد توجه داشت:
1- اگر دختران دچار آمنوره شوند باید اندام های آمیزشی و پرده بکارت آن ها را به دقت بررسی نمود.
2- در زنان اولین علامت، آبستنی است که از طریق آزمایش و بررسی شرایط بیمار می توان عارضه را تشخیص داد.
3- در زنان سالمند که بچه ای ندارند آبستنی خیالی رخ می دهد.
4- همان گونه که بیان کردیم آمنوره ممکن است در اثر بیماری های گندزا، بیماری های اندام های درون لگن یا در اثر در آوردن تخمدان بروز کند. در چنین شرایطی سوال کردن در مورد پیشینه بیمار، بررسی اندام های معیوب و روز نابسامانی
های عصبی تشخیص انجام می شود.
درمان بیماری
درمان آمنوره بسته به علت بروز آن از طریق روش های مختلف انجام می شود:
1- در صورتی که آمنوره در اثر بیماری های همگانی، نداشتن تغذیه کافی و یا بیماری های موضعی رخ بدهد درمان آن به راحتی انجام می شود. در چنین مواردی با درمان علت برو عارضه می توان بیماری را درمان نمود.
2- اما این احتمال وجود دارد که اختلال در دستگاه آمیزشی منجر به بروز امنوره شود. در این زمان درمان بیماری کمی مشکل شده و نیاز به بررسی های دقیق تری دارد. اقدامات لازم در مورد دخترانی که به این علت دچار آمنوره می
شوند عبارتند از:
زندگی در هوای آزاد و آفتاب گرفتن
حمام و ورزش کردن
استفاده از عصاره غده های درونی جهت تکمیل درمان
3- علت دیگر بروز آمنور، در آوردن تخمدان یا فساد آن است. برای درمان این علت دو راهکار وجود دارد:
استفاده از عصاره تخمدان به ویژه استفاده همزمان این عصاره با عصاره تیروئید
تزریق هورمون های زنانه پروژینون و پرولوتون با ترتیب مشخص
4- گاهی آمنوره در دختران دلیل مشخصی نداشته و حتی اختلالات همگانی و موضعی نیز نمایان نیست در چنین شرایطی جهت درمان توصیه می شود که رابطه زناشویی برقرار شود تا قاعدگی باز شود.
5- زنان مبتلا به آمنوره، نازا و سترون هستند. در این افراد باید بررسی کرد که چه مقدار از هورمون جسم زرد از طریق ادرار دفع می شود. اگر این هورمون در ادرار یافت شد باید ادرار را سترون کرده و به بیمار تزریق شود. در
این صورت کمبود هورمون های جسم زرد در بدن بیمار جبران خواهد شد.
6- لازم است بدانید که درمان آمنوره با استفاده از عصاره تخمدان و هورمون های دیگر نیاز به هزینه زیادی دارد لذا دو راهکار برای خانم های مبتلا به این عارضه داریم:
خانم هایی که دچار اختلالات شدید نبوده و میل زیادی به داشتن فرزند ندارند بهتر است به سراغ تزریق هورمون نروند چرا که با قاعده نشدن هم سالم بوده و نیازی به درمان ندارند.
اما برخی خانم ها تمایل زیادی به داشتن فرزند دارند در این صورت در اولین قدم ابتدا باید به کمک روش بافت برداری، مخاط زهدان را بررسی نمود. دو حالت در این بررسی ها به چشم می خورد:
– ممکن است نشانه های مخاط پیش آبستنی در بیمار دیده شود. در چنین صورتی مشخص می شود که تخم گذاری وجود دارد در نتیجه نیازی به تحریک خونریزی به وسیله تزریق هورمون وجود ندارد زیرا قاعدگی بدون تخم گذاری هم وجود داشته و برای آبستنی نیازی
به قاعدگی نیست. لازم است بذانید که همان گونه که ممکن است قاعدگی بدون تخم گذاری بروز کند، احتمال دارد تخم گذاری بدون قاعدگی هم رخ بدهد.
– اما در صورتی که مشخص شد زهدان در حال تحلیل و یا التهاب است، نشان دهنده این است که تخم گذاری وجود ندارد و باید اقدامات لازم جهت تحریک تخم گذاری انجام شود.
روش های تحریک تخم گذاری
1- بر روی جانوران تزریق سرم مادیان جهت تحریک تخم گذاری انجام شد و نتیجه قابل قبولی به دست آمد. تحقیقات نشان داده است که این روش را می توان با احتیاط برای انسان هم استفاده نمود.
2- پرتوافکنی هیپوفیز و تخمدان روش دیگر تحریک تخم گذاری است که انجام آن باید به دست متخصص انجام شود.
علائم بیماری :
قطع دوره های قاعدگی
گرگرفتگی
کمبود استروژن
اختلال عملکرد تخمدان ها
خشکی واژن
ترشح و تغییرات اندازه پستان
آکنه و پر مویی مردانه
تغییرات صدا
استرس عاطفی یا فیزیکی
نازک شدن پوست
