رشد و نمو کودک
رشد و نمو کودک
در سال های اول از زندگی کودک، مهارت های طبیعی پایه همانند سخن گفتن و راه رفتن توسعه پیدا می کند. همزمان که دوران کودکی ادامه پیدا می کند، چابکی و توانایی های فکری افزایش پیدا می کند. در دوران کودکی بدن فرد به سرعت رشد می کند سپس متوقف خواهد شد تا این که
به بلوغ برسد. در دوران بلوغ مجددا رشد سریع شروع خواهد شد.
رشد استخوان ها
در تصویر زیر که از پرتوی ایکس به دست آمده است، شما می توانید رشد استخوان های (صورتی/آبی) دست را مشاهده نمایید. هم در دست کودک یک ساله و هم در دست کودک 5 ساله فضاهای غضروفی میان انگشتان دیده می شوند ولی استخوان های مچ که از غضروف ساخته می شوند، در کودک یک
ساله دیده نمی شوند. شکل گیری استخوان های مچ از 3 سالگی شروع شده و در نهایت در 20 سالگی همه استخوان های بدن شکل می گیرند.
استخوان های دراز در نوزاد
بدنه یا دیافیز از مرکز اولیه استخوانی شدن شروع به سخت شدن می کند. این استخوان های حفره مغزی دارند. سرهای استخوان (اپی فیزها) غضروفی بوده و در نتیجه تا حدودی نرم و صاف هستند.
استخوان های دراز یک کودک
مرکز ثانویه استخوانی شدن در سر استخوان قرار دارد. این مرکز شروع به تغییر دادن غضروف اطرافش کرده و بافت استخوان سخت و معدنی می شود. منطقه رشد طولی (صفحه رشد اپی فیزی) میان بدنه و سر شکل می گیرد.
استخوان های دراز در یک فرد بزرگسال
در حدود 20-18 سالگی همه مرکزها بدن سخت و استخوانی می شوند. صفحه رشد اپی فیزی به صورت یک خط از بافت استخوان سخت نمایان بوده و فقط غضروف مفصلی به حالت صاف و لغزنده باقی خواهد ماند.
تغییر در اندازه ها و ابعاد
در صورتی که تغییرات قد انسان در طول زندگی را بر روی یک شاخص بیاوریم، تغییرات عجیب را از تولد تا بزرگسالی به خوبی مشاهده خواهید کرد. پس از تولد در میان همه اندام ها سر اول از هم شروع به رشد می کند و سریع ترین رشد را دارد. سر در زمان تولد به حدی بزرگ است که
از عرض شانه های کودک پهن تر بوده و حدود 4/1 قد کودک را شامل می شود در صورتی که 8/3 طول قد را تشکیل می دهد. بعد از سر بقیه اندام ها به ترتیب تنه، دست و نهایتا پاها شروع به رشد می کنند. همرمان که رشد کودک می گذرد، سرعت رشد سر و تنه کند شده و رشد سریع دست و پاها
شروع می شود. سر انسان در دو سالگی 6/1 کل طول بدن و در بزرگسالی و پایان دوره رشد 8/1 طول بدن را تشکیل می دهد. در حالی که پاها 2/1 طول بدن را تشکیل می دهند.
جمجمه و مغز
در زمان تولد مغز انسان به اندازه 4/1 مغز یک انسان کامل و در زمان دو سالگی مغز انسان حدود 5/4 اندازه مغز انسان کامل است که در این زمان نورون ها ارتباط های شبکه ای خود را به دست می آورند. تمامی سلول های مغز که انسان نیاز دارد در زمان تولد در مغز قرار گرفته
اند اما هنوز ارتباط بی شمار میان آن ها برقرار نشده است. جمجمه نوزاد تا حدودی غضروفی و دارای شکاف ها و فاصله هایی به نام ملاج و مفصل های خطی میان استخوان هاست که اجازه می دهد بتوانند رشد کنند.
تغییرات جمجمه و مغز در دوران زندگی
مرحله تولد
1-در زمان تولد جمجمه و مغز در مقایسه با استخوان های کوچک صورت، درشت هستند.
2-همه نورون ها وجود دارند اما هنوز ارتباط میان آن ها ناقص است.
دوران 6 سالگی
1-استخوان های جمجمه در محل مفصل های خطی جوش خورده اند.
2-زوائد نورون ها (اکسون و دندریت) پدید آمده و ارتباط درونی نورون های شکل می گیرد.
دوران بزرگسالی
1-در این زمان جمجمه سفت و یکپارچه است.
2-مغز به اندازه نهایی خود رسیده است.
3-ارتباط های جدید کمتری بین نورون ها شکل می گیرد.
رشد دندان ها
زمان واقعی دندان در آوردن در کودکان متفاوت بوده و در موارد نادر برخی از کودکان در هنگام تولد 2-1 دندان دارند. اولین سری دندان ها که به ان ها دندان های اولیه، موقتی یا دندان های افتادن (دندان شیری) می گویند، در فاصله 6 ماهگی تا 3 سالگی از لثه ها خارج می شوند
که معمولا ترتیب خروج دندان ها از جلو به عقب بوده و دندان نیش از این قاعده مستثنی است. عقبی ترین دندان های حدود 12-10 سالگی خارج می شوند. از حدود 6 سالگی دندان های شیری شروع به افتادن کرده و دندان های اصلی درمی آیند. خروج دندان ها ادامه پیدا می کند تا این که
سومین دندان آسیابی بزگ (دندان عقل) از لثه ها خارج شده و با رسیدن تعداد دندان ها به 32 عدد، مجموعه کامل می شود. دندان عقل از 19-13 سالگی و گاهی در 20 سالگی از لثه ها خارج می شود. جالب است بدانید که در برخی از مردم ممکن است این دندان هیچ وقت خارج نشود. در تصویر
زیر شما می توانید خروج دندان دائمی (سبز رنگ) از زیر یک دندان اولیه را مشاهده کنید.
دندان های افتادن (موقتی)
هر بچه در هر نیم فک خود 2 دندان پیش، یک دندان نیش و دو آسیاب دارد که مجموعا در هر دو فک 20 دندان وجود خواهد داشت.
دندان های دائمی
اولین دندان های همیشگی در سن 8-6 سالگی از لثه خارج می شوند که دندان های پیش هستند. با گذر زمان تمامی دندان های دائمی خارج شده و مجموعا در دهان هر فرد بالغ 32 دندان وجود دارد.
مراحل رشد کودک
نوزاد به دنیا آمده می تواند ببیند و واکنش های حرکتی همانند گرفتن، ادرار و مدفوع کردن را داشته باشد. با گذر زمان کودک یاد می گیرد که این حرکات را تحت کنترل آگاهانه داشته باشد. زمانی که چشم های کودک قدرت تمرکز پیدا می کنند، کودک می تواند به دست ها و پاهای
خود نگاه کرده و بفهمد چگونه آن ها را آگاهانه حرکت دهد.
کسب مهارت ها
در پایان دوران کودکی مهارت های حرکتی پالایش پیدا کرده و کودک برخی از مهارت های اجتماعی همانند خندیدن، دریافت پاسخ از محیط و.. را کسب می کند. در بعضی از کودکان کسب یک مهارت به کسب مهارت های قبلی بستگی دارد. برای مثال کودک وقتی می تواند راه برود که ایستادن
را آموخته باشد. همچنین طیف سنی کسب مهارت ها در کودکان متفاوت بود و به دست آوردن زود هنگام مهارت به معنی پیشرفت در کسب مهارت های آینده نیست. جالب است بدانید که برخی از کودکان بدون طی کردن یک محله به مرحله بعدی می روند.
مهارت گرفتن در دوران نوزادی
ابتدایی ترین واکنشی که کودک به محیط نشان می دهد این است که اگر کف دست او را لمس کنید او انگشت شما را خواهد گرفت. لازم به ذکر است که این مهارت بعد از چند ماه از بین خواهد رفت.
مهارت های حرکتی
هماهنگی های اولیه حرکتی با سعی و تلاش حاصل می شوند. بچه ابتدا به بدن خود نگاه کرده و سپس براساس توانایی مغزی خود حرکتی انجام می دهد با گذر زمان عضلات هماهنگ می شوند چرا که مغز می آموزد حرکات را با یکدیگر ترکیب کند که این ترکیب از طریق ایجاد ارتباط میان مسیرهای
عصبی به وجود می آید.
مهارت های بینایی و دستی
نوزاد به دنیا آمده نزدیک بین است و می تواند روی موارد به خوبی تمرکز کند که در یک متری او قرار دارند. 6 ماه بعد تا فاصله 3 متری را به خوبی می بیند. هماهنگی چشم و دست خیلی زود و از زمانی به وجود می آید که کودک می تواند انگشت هایش را دیده و به کمک آن ها
اشیا را لمس کند.
مهارت های اجتماعی و زبانی
از چند هفته بعد از تولد کودک صداها را حس کرده سرش را به سمت منبع صدا می چرخاند. مهارت زبانی به کمک شنیدن گفتن کلمات در کودک به وجود می آید. در سن دو سالگی کودکان می توانند کلمات زیادی را بیاموزند هر چند که در بیان آن ها مفهومی وجود نداشته باشد. مهارت های
اجتماعی به دنبال مهارت زبانی حاصل خواهد شد.
