کبد، کیسه صفرا و پانکراس

نام علمی :
Liver، Gall bladder & Pancreas

کبد، کیسه صفرا و پانکراس (Liver، Gall bladder & Pancreas)

غدد ضمیمه دستگاه گوارش شامل کبد، کیسه صفرا و پانکراس می باشد.

کبد (Liver)

کبد بزرگترین غده بدن و بزرگترین غده دستگاه گوارشی است که این عضو توپر با وزنی معادل 1.5 کیلوگرم در قسمت راست و بالای شکم در زیر دیافراگم قرار گرفته است. واحدهای سازنده کبد لوبول نام دارند که هر لوبول از لایه های سلول
کبدی (هپاتوسیت)، سرخرگ ها و سیاهرگ های ظریف و همچنین مجرای صفراوی تشکیل شده است که هپاتوسیت ها با تصفیه خون، صفرا را تولید می کنند. سطح فوقانی کبد توسط رباط داسی شکل به دو لوب چپ و راست تقسیم می شود که لوب راست بزرگتر است. قسمت پایینی لوب راست، کیسه صفرا را
می پوشاند. کبد مایع گوارشی به نام صفرا تولید می کند که در کیسه صفرا ذخیره می شود. از طرفی پانکراس که در پشت قسمت پایینی معده و کولون عرضی قرار دارد،  آنزیم های اصلی گوارشی را ترشح خواهد کرد.  خونی که از روده های
می آید سرشار از ماده غذایی است و فاقد اکسیژن است که این خون به کمک وریدهای کبدی وارد کبد شده و به کمک لوبول ها تصفیه می شود و از تصفیه خون، صفرا تولید خواهد شد.

کبد برخلاف سایر اندام های بدن، دو ساختار دریافت خون دارد:

1.سرخرگ کبدی که خون اکسیژن دار را به کبد می اورد.

2.سیاهرگ باب که خون سرشار از مواد مغذی ولی کم اکسیژن را قبل از رسیدن به قلب و در نتیجه پخش شدن در بدن، به کبد می اورد.                                                                                                                       

با این دو ساختار کبد هم  می تواند مواد سمی خون را خنثی کند و هم این که سطح مواد مختلف خون تنظیم خواهد شد. سیاهرگ های قسمت های مختلف لوله گوارشی و قسمت پایین مری به هم متصل شده و سیاهرگ باب را ایجاد می کنند. تمامی سیاهرگ
های روده ها، پانکراس، معده و طحال به سیاهرگ باب می ریزند که این سیاهرگ  می تواند بخشی از خون کبد را تامین نماید. صفاق بجز ناحیه سه گوش کوچکی از سطح عقبی کبد که به آن ناحیه برهنه
Bare area)) می گویند تقریبا تمام قسمت های کبد را پوشانده است
 که توسط چین هایی مثل رباط داسی شکل ، رباط های مثلثی چپ و راست، کروناری فوقانی و تحتانی و چادرینه کوچک به دیواره قدامی شکم، دیافراگم و احشایی مانند معده و دوازدهه می چسبد. در تصویر میکروسکوپ الکترونی زیر که حدود 300 بار
بزرگ شده است، لایه های هپاتوسیت به صورت شعاع هایی در اطراف یک مجرا به نام سیاهرگ اصلی قرار گرفته اند.

بزرگ سیاهرگ زیرین (vena cava
inferior): این سیاهرگ موظف است که خون را از کبد و قسمت های پایین به سمت بالا ببرد.

سیاهرگ مرکزی: این سیاهرگ خون را برای حذف مواد زائد جابجا می کند.

شاخه سیاهرگی باب: مواد مغذی از این طریق وارد کبد می شوند.

شاخه سرخرگ کبدی: این سرخرگ که شاخه ای از سرخرگ سلیاک است، خون اکسیژن دار را به کبد می آورد.

وظایف کبد:

کبد وظایف متعددی دارد که مهمترین آن ها عبارتند از:

1.تجزیه محصولات گوارشی و ذخیره محصولات نهایی 

2.ذخیره و آزاد کردن قند برای تولید انرژی

3.فرآیند کردن ویتامین ها، مواد معدنی و ترکیبات آنزیمی

4.تجزیه سم ها

5.دوباره به گردش درآوردن مواد گلبول های قرمز پیر

کیسه صفرا (Gall bladder)

اندام گلابی شکل است که شامل سه بخش فوندوس (Fundus)
، تنه (Body) و گردن (Neck) است. وظیفه کیسه صفرا دریافت، ذخیره و تغلیظ صفراست. حجم کیسه صفرا حدود 30 تا 50 میلی لیتر است. کبد روزانه یک لیتر صفرا تولید می کند که مسیر حرکت آن بدین صورت است:

1.ابتدا صفرا از طریق مجرای کبدی لوب های چپ و راست به مجرای هپاتیک اصلی و مجرای سیستیک وارد شده و وارد کیسه صفرا می شود.

2.کیسه صفرا ، صفرای وارد شده را تغلیظ می کند تا بعد از هر وعده غذایی ترشح شود.

3.در نهایت صفرا از طریق مجرای سیستیک وارد قسمت اول روده باریک (دئودنوم) خواهد شد.

لوزالمعده(Pancreas)

پانکراس با 15 سانتیمتر طول، اندامی نرم و انعطاف پذیر است که دارای ترشحات درون ریز (انسولین و گلوکاگون) و برون ریز (آنزیم های گوارشی) است. از لحاظ آناتومیکی لوزالمعده به سر
(Head)، گردن (Neck)، تنه
(Body) و دم (Tail) تقسیم می شود. همه قسمت های آن بجز ناحیه کوچکی از دم خلف صفاقی است. سر لوزالمعده در قسمت خمیده دئودنوم و بقیه آن در پشت معده و انتهای دم مانند آن درست در بالای کلیه چپ زیر طحال قرار دارد. روزانه در پانکراس 5/1
لیتر عصاره گوارشی شامل آنزیم های تجزیه کننده چربی ها، پروتئین ها و کربوهیدرات ها تولید می شود که این مایع از طریق مجرای اصلی و فرعی لوزالمعده به دئودنوم وارد می شوند.

برای افزودن دیدگاه باید شوید.