ناهنجاری های دستگاه ادراری
ناهنجاری های دستگاه ادراری
متاسفانه دستگاه ادراری نیز می تواند دچار بیماری شود برای مثال برخی از بخش های لوله ادراری آمادگی ابتلا به عفونت هایی همانند سیستیت را دارند. بعضی از بیماری های مزمن کلیوی نیز در اثر عفونت ایجاد می شوند. در صورتی که کلیه دچار ناراسایی شود یا باید پیوند صورت
گرفته و یا با دیالیز می توان تا حدودی مشکل را رفع نمود که پرزحمت ترین مشکلات ادراری، بی اختیاری در دفع ادرار است.
محل های بروز بیماری
بیماری ها ممکن است در هر قسمت از دستگاه ادراری رخ بدهند ولی می تواند به قسمت های دیگر هم آسیب بزند برای مثال سنگ کلیه می تواند به حالب ها آسیب زده و در نتیجه انسداد و عدم تخلیه ادرار به کلیه ها آسیب خواهد زد.
عفونت های ادراری
تمامی قسمت های دستگاه ادراری در معرض عفونت قرار دارند و اگر چه ممکن است این عفونت در یک منطقه ایجاد شود ولی به راحتی در تمامی قسمت ها گسترش پیدا خواهد کرد.
جهت حرکت ادرار در بدن به صورت یک طرفه است به گونه ای که از کلیه ها به سمت حالب، بعد به سمت مثانه و سپس به مجرای خروج ادرار رسیده و از بدن بیرون می رود. در مثانه ادرار به سرعت و با حجم زیاد خالی می شود اما جالب است بدانید که ادرار مدت طولانی در مثانه باقی
می ماند. در نتیجه در صورتی که مجرای خروج ادرار عفونت کند، این عفونت از طریق مجرا وارد مثانه شده و حتی گاهی به حالب و کلیه ها نیز سرایت می کند. خطر ابتلا به عفونت ادراری در زنان بیشتر از مردان است زیرا طول مجرای خروج ادرار در زنان حدود 4 سانتیمتر و در مردان
20 سانتیمتر است و از طرفی فاصله این مجرا تا مخرج در زنان کوتاه تر است.
التهاب مثانه (سیسیت)
یکی از رایج ترین عفونت های ادراری، التهاب مثانه است که در تصویر میکروسکوپی رنگی زیر می توانید ملاحظه کنید که چگونه بافت پوششی مثانه درگیر سیسیت شده است. در این بیماری باکتری ها (میله های زرد رنگ) در سطح داخلی مثانه جمع شده (آبی) و التهاب ایجاد می کنند. در
این زمان لایه پوشاننده داخلی که موکوز (نارنجی) ترشح می کند ممکن است تخریب شده و خون وارد مثانه شود. در نتیجه ادرار کمی صورتی رنگ می شود که این حالت یکی از علائم التهاب مثانه است. علائم اصلی شامل دفع سوزشی و دفع مکرر ولی با حجم کم ادرار است.
پیلونفریت
عفونت حاد در قسمت جمع کننده ادرار در کلیه را پیلونفریت می گویند.
نفروپاتی دیابتیک
در این حالت تغییراتی در مویرگ های کلیه ها ایجاد می شود که باعث نارسایی کلیه ها خواهد شد. علت بروز این بیماری دیابت ملیتوس طولانی مدت است.
گلومرولونفریت
التهاب واحدهای تصفیه ای کلیه است که معمولا به دلیل واکنش های خود ایمنی رخ می دهد.
بازگشت ادرار
ممکن است که به دلیل فشار برگشتی در حالب ها بالا برود. دلیل بروز این عارضه، گرفتگی مجرای خروجی ادرار است و متاسفانه در کودکان زمانی رخ می دهد که حالب ها خیلی شل باشند.
بی اختیاری دفع ادرار
زمانی که مثانه سالم و به حالت طبیعی است، با ورود ادرار همانند بادکنک بزرگ شده و اسفنکتر و عضلات کف لگن را کاملا می بندند. در این زمان پیام های گیرنده های کششی دیواره مثانه به مغز ارسال شده و پیام تخلیه ارسال می شود اما در صورتی که نقصی در این مسیر به وجود
آید، بی اختیاری ادراری رخ می دهد.
خروج بی اختیار مقدار کمی ادرار در زنان، بزرگسالان و کسانی که دچار آسیب مغزی و نخاعی هستند بسیار رایج است. زنان از پس از زایمان به دلیل ضعیف شدن ماهیچه های کف لگن، بسیار اآماده بی اختیاری ادراری هستند.
انواع بی اختیاری ادراری:
1-بی اختیاری هیجانی
در این حالت به دلیل ضعف عضلات کف لگن مقدار کمی ادرار از مثانه خارج می شود. برای مثال در زمان دویدن و یا انجام فعالیت هایی همانند سرفه کردن که به شکم فشار وارد می کند منجر به بی اختیاری ادراری می شود.
2-بی اختیاری ناگهانی
در این نوع بی اختیاری، ماهیچه های مثانه منقبض شده و تمام ادرار تخلیه خواهد شد.
3-بی اختیاری لبریز
انسداد مجرای خروجی یا ضعف ماهیچه های مثانه منجر به بی اختیاری لبریز خواهد شد. در این حالت مقدار زیادی ادرار وجود دارد که شروع به نشت می کند.
4-بی اختیاری کامل
صدمه دیدگی عصبی و یا از بین رفتن کامل کارکرد مثانه منجر به بی اختیاری کامل خواهد شد که در مبتلایان به دمانس (زوال عقل) دیده شده و هیچ کنترلی بر روی ادرار وجود ندارد.
بی اختیاری استرسی
در زمان تخلیه ادرار، اسفنکتر و عضلات کف لگن غیر فعال شده و عضله دتروسور مثانه منقبض می شود. در این صورت به ادرار در مجرای خروجی فشار وارد شده و ادرار از بدن خارج می شود. اما در بی اختیاری ادرار این عضلات ضعیف هستند در نتیجه ادرار به آرامی و بدون هیچ کنترلی
از بدن خارج می شود.
سنگ کلیه
متراکم شدن مواد در داخل کلیه ها می تواند منجر به ایجاد بلورهایی شود که به آن ها سنگ کلیه یا رنال کلکولی گفته می شود. سنگ کلیه سفت و سرشار از مواد معدنی بوده و زمانی رخ می دهد که مواد معدنی از حالت محلول خارج شده و رسوب می کنند. به عنوان مثال نمک های کلسیم
از ادرار خارج شده و سنگ کلیه ایجاد می شود. سنگ های کلیه که دارای اندازه و شکل های مختلفی است، ممکن است چندین سال تشکیل شده و بزرگ شوند. باقی ماندن سنگ در کلیه ها ممکن است مشکلات کمی به بار بیاورد اما می تواند منجر به بروز عفونت شود.
تشخیص سنگ کلیه
به منظور تشخیص سنگ کلیه ابتدا ماده رنگی تزریق شده و سپس عکس برداری با کمک پرتو ایکس از کلیه ها انجام می شود. در تصویر زیر شما می توانید سنگ کاملا فشرده در کلیه راست (به رنگ نارنجی در سمت راست تصویر) را مشاهده کنید.
بلورها
سنگ های کلیه در هر یک از قسمت های جمع کننده ادرار همانند کالیس یا لگنچه کلیه می توانند تشکیل شوند که رسوب نمک های اکسالات کلسیم منجر به این عارضه شده و شما در این تصویر می توانید بلورهای رسوب کرده را مشاهده کنید.
دیالیز
کسی که دچار نارسایی کلیه شده است برای تصفیه خون باید دیالیز انجام دهد. دستگاه ادراری فیلترهای نیمه تراواست که درون مایع دیالیز قرار گرفته است. مولکول های کوچک همانند اوره و مواد مشابه آن از غشا عبور کرده و وارد مایع دیالیز می شوند ولی مولکول های بزرگ همانند
پروتئین ها و مواد مفید نگه داشته می شوند. خون تصفیه شده به بدن بازگشته و مایع دیالیز دور ریخته می شود. در هر بار دیالیز 4-3 ساعت زمان نیاز است.
انواع دیالیز:
1-همودیالیز
در این روش خون از بدن بیرون رفته و به یک دستگاه تصفیه خون فرستاده می شود.
2-دیالیز صفاقی
در این نوع دیالیز از صفاق برای تصفیه خون استفاده می شود. در این حالت غشای صفاقی در شکم به صورت یک صافی عمل خواهد کرد. مایع دیالیز به درون حفره صفاق وارد شده و بعد از 6-4 ساعت آن را تخلیه می کنند. مواد زائد از مویرگ های صفاقی به غشای صفاقی وارد شده و سپس
وارد مایع دیالیز می شود.
تومور مثانه
بیشتر تومورهای مثانه شبیه زگیل های سطحی رشد می کنند که به آن ها پاپیلوما می گویند. تومور مثانه در افراد سیگاری و مردان بیشتر رخ داده و در صورتی که بزرگ شود (منطقه سفید- قسمت زیر عکس) باعث انسداد مسیر خروج ادرار و حبس شدن ادرار در مثانه خواهد شد. در نتیجه
مشکلات ادراری و خونریزی ادراری بروز می کند. این حالت خطر عفونت بسیار بالا بوده و باید حتما نیاز به اقدامات پزشک دارد. اگر این تومور سرطانی شود می تواند به اندام های مجاور سرایت کرده و همچنین از طریق جریان خون به قسمت های دیگر بدن منتقل شود.
نارسایی کلیه
ناتوان شدن کلیه به مدت طولانی برای دفع مواد زائد خون را نارسایی کلیه می گویند. این نارسایی که می تواند هر دو یا یکی از کلیه ها را شامل شود به دو صورت بروز خواهد کرد:
1-نارسایی حاد
این نوع نارسایی خیلی سریع رخ داده و عواملی همانند از دست دادن خون، حمله قلبی، سم و یا عفونت کلیه می تواند باعث بروز آن شود. علائم نارسایی حاد شامل کاهش خروج ادرار، سردرد، خواب آلودگی، تهوع و استفراغ خواهد بود.
2-نارسایی مزمن
اما در نارسایی مزمن، سرعت ناتوان شدن کند خواهد بود و بیماری پلی سیستیک یا فشار خون بالا به مدت طولانی می تواند علت این ناهنجاری باشد. علائم نارسایی مزمن شامل تکرار ادرار، تنگی ویا قطع نفس، تحریکات پوستی، تهوع، استفراغ و گرفتگی عضلانی خواهد بود.
در مرحله پایانی نارسایی کلیه ها کاملا از کار افتاده و دیالیز یا پیوند کلیه باید انجام شود.
کلیه پلی سیستیک
کلیه پلی سیستیک یک بیماری ارثی است که در آن تعداد زیادی کیسه های پر از مایع (کیست) در کلیه به وجود آمده و کلیه بزرگ می شود. در این حالت کلیه شکل طبیعی خود را از دست داده و در نتیجه نمی تواند خون را تصفیه کند.
