پیری
پیری
تمامی مخلوقات دنیا عمر طبیعی خود را دارند که در مورد انسان ها به طور متوسط همه افراد بین 85-75 سال سن دارند ولی برخی می توانند بیش از این نیز به حیات ادامه دهند. همزمان با افزایش سن، همه اندام ها همانند مغز، عضلات، مفصل ها، چشم و گوش کم کم ناتوان و ضعیف
می شوند. میزان این تغییرات ناتوان کننده تا سن 60 سالگی بسیار کم است. مهمترین عوامل تعیین کننده محدودیت عمر، وضعیت ژنتیکی و سبک زندگی است.
زوال سلولی
سنگ بنای همه بافت های بدن سلول ها هستند که در طول زندگی تغییر می کنند. تحقیقات نشان داده است که سلول های می توانند تا تعداد دفعات محدوی تقسیم شوند که به آن محدودیت هایفلیک گفته می شود و از این زمان به بعد کارایی سلول ها کاهش پیدا خواهد کرد. با افزایش سن،
این زوال در سلول ها منجر به تغییرات زیر خواهد شد:
1- بافت پیوندی به طور افزاینده ای سخت می شود.
2- رگ ها و مجاری تنفسی سفت شده و در نتیجه قادر نخواهند بود کار خود را به خوبی انجام دهند.
3- غشای سلولی تغییر کرده و دریافت اکسیژن و مواد مغذی با مشکل روبرو می شود.
4- مواد زائد و دی اکسید کربن در سلول جمع می شوند. در نتیجه رنگدانه و مواد چربی در سلول زیاد می شود.
نظریه فرسودگی و گسیختگی بیان می کند که پیری در اثر خطاهای کوچک سلولی در طول زندگی رخ می دهد. نظریه های دیگر بیان می کنند که مسائل وراثتی بر روی پیری تاثیر دارد. به طور کلی چگونگی زوال سلول ها و طول عمر آن ها به تعادل بین خطاهای سلولی و جبران آن ها به وسیله
بدن بستگی دارد.
وقار پیری
پوست از مهترین و اولین اندامی است که آثار پیری را نشان داده و چین و چروک ها می تواند به وسیله ژن از قبل تعیین شود.
پوست جوان
3 عامل منجر به شاداب و با طراوت بودن پوست می شود:
1- لایه ضخیم بالایی
2- لایه های زیرین الاستیک و کلاژنی
3- لایه های موثر چربی حفاظتی و غده های ترشح کننده چربی
پوست پیر
چین و چروک و شل شدن پوست به دو دلیل رخ می دهد:
1- نازک شدن لایه بیرونی
2- کم بودن رشته های الاستیکی و کلاژنی
تغییر لایه های پوست با افزایش سن
در پوست سالم و جوان:
– اپیدرم که لایه ضخیم پوست است باعث استحکام پوست می شود.
– لایه چربی از درم ضخیم تر بوده و از لایه های بالایی به شدت حمایت می کند.
– و درم به خوبی با رشته های کلاژن و الاستیک تامین می شود.
اما زمانی که پوست به سمت پیری می رود،
– درم نازک شده و میزان رشته های کلاژن و الاستیک کم می شود.
– لایه چربی نازک تر می شود.
– چین و چروک ها بر روی پوست ظاهر می شوند.
– با برخورد آفتاب به پوست، لکه های رنگدانه ای به وجود می آید.
پیری و دستگاه عصبی
متاسفانه پیری بر روی همه قسمت های بدن تاثیر می گذارد و من جمله باعث تغییراتی در دستگاه عصبی بدن خواهد شد که البته اگر مغز فعال نگه داشته شود می توان از تاثیر پیری بر حافظه ممانعت کرد
به طور کلی این تغییرات عبارتند از :
1- سلول های عصبی از بین رفته و تعداد آن ها کم می شود.
2- سرعت انتقال پیام های عصبی نسبت به گذشته کاهش پیدا می کند.
3- با صدمه دیدن سلول های عصبی، حس های مربوط به آن ها نیز ضعیف شده و انعکاس ها ممکن است از بین برود در نتیجه خطرها و مشکلات حرکتی و ایمنی رخ می دهد.
4- ممکن است مواد زائد در مغز جمع شده و کندی ذهن، کم شدن حافظه و تاخیر در فکر کردن بروز پیدا خواهد کرد.
پیری و بینایی
افراد پیر بیشتر در معرض مشکلات و ناهنجاری های چشمی هستند:
1- آب مروارید
در این بیماری شفافیت عدسی چشم از بین خواهد رفت.
2- آسیب عضلات چشم
این آسیب می تواند بر روی شبکیه تاثیر گذاشته و در نتیجه توانایی درک جزئیات از بین خواهد رفت.
3- پیر چشمی
این بیماری شایع ترین بیماری چشم در پیری است که در آن دیدن اشیا نزدیک با مشکل روبرو می شود. در این بیماری عدسی چشم تخریب شده و وضوح خود را از دست می دهند.
4- کاتاراکت
این بیماری که منجر به تیره شدن عدسی چشم می شود، باعث از بین رفتن بینایی خواهد شد.
پیری و شنوایی
اکثر افراد بالای 60 سال با مشکل کاهش شنوایی روبرو می شوند و دلیل این عارضه، تغییر در حلزون گوش درونی است. در حلزون گوش مژک های وجود دارد که با لرزش خود پیام های شنوایی را ارسال می کنند. در دوران کودکی این مژک ها حدود 15000 عدد است اما با گذر زمان شروع به
از بین رفتن کرده و متاسفانه مجددا جایگزین نمی شوند. سه دلیل برای از بین رفتن مژک های حلزون گوش می شود:
1- گوش دادن طولانی مدت به صدای بلند
2- مسائل ژنتیکی
3- مصرف برخی داروهای
یکی دیگر از عوارض پیری بر شنوایی، از بین رفتن حساسیت گوش به صداها و در نتیجه کاهش درک بسامدهای بالاست. کری یا سنگینی گوش باعث می شود که فرد نتواند سخنان دیگران را به خوبی تشخیص دهد در نتیجه در روند سخن گفتن آن مشکلاتی رخ می دهد.
پیری و سوخت و ساز
به مجموع واکنش های شیمیایی در بدن، متابولیسم می گویند. میزان سوخت و ساز پایه (BMR) به مقداری از انرژی گفته می شود که برای فعالیت های پایه ای بدن در حالت استراحت مصرف می شود برای مثال انرژی مورد نیاز مغز، قلب، شش ها و دیگر اندام های بدن در حالت استراحت از
همین انرژی پایه است. مسلما هر چه فعالیت های بدن بیشتر شود میزان نیاز به انرژی بیشتری است. با افزایش سن، میزان سوخت و ساز بدن کم می شود به گونه ای که به ازای هر 10 سال افزایش سن، 3-2 درصد میزان متابولیسم کم می شود و در نتیجه میزان چربی بدن بیشتر می شود. هر
یک کیلو چربی در طول روز 42 ژول انرژی ایجاد کرده و هر یک کیلو ماهیچه روزانه 460 ژول انرژی مصرف می کند. اما با افزایش سن، فعالیت عضلات کم شده و با توجه به این که فرد بیشتر استراحت می کند در نتیجه وزن بدنش افزایش پیدا می کند.
همچنین با افزایش سن هورمون رشد که مسئول ساختن و نگهداری از توده عضلانی است، کاهش یافته و توانایی بدن برای نگهداری از عضلات کم می شود.
زمانی که میزان سوخت و ساز پایه کاهش پیدا می کند، به معنای کاهش نیاز به مصرف انرژی است که در نتیجه آن میزان ترشحات روده، فعالیت آنزیم ها و جذب مواد غذایی کاهش پیدا می کند هر چند که باید ویتامین ها و مواد معدنی بدن کم شود.
پیری و تغییر در اسکلت بدن
پوکی استخوان
یکی از مشکلات رایج در زمان پیری، پوکی استخوان است که در اثر کاهش نوسازی بافت استخوان با افزایش سن رخ می دهد. در زنان پیر به دلیل افت مقدار استروژن، سرعت تخریب استخوان بیشتر از بازسازی آن هاست. در این حالت استخوان ها نازک و شکننده شده و با زمین خوردن، مچ،
پا، لگن و دیگر استخوان های بدن خواهد شکست. متاسفانه اغلب افراد تا زمانی که دچار شکستن استخوان نشوند، متوجه پوکی استخوان نمی شوند.
استئوآرتریت
در این بیماری غضروف پوشاننده مفاصل به تدریج تخریب شده و در افراد کهن سال این مشکل شایع است. در تصویر زیر که با کمک پرتوی ایکس از مفصل زانوی دچار استئوآرتریت به دست آمده است مشخص است که انتهای استخوان ها به هم ساییده شده و به همین دلیل دردناک خواهد بود.
یائسگی
مهمترین نشانه دوره باروری یک زن که به دلیل کاهش هورمون های جنسی رخ می دهد، یائسگی است که وقتی اتفاق می افتد که فرد به مدت یکسال یائسه نشود. در کشورهای توسعه یافته سن یائسگی 51 سال است.
علائم یائسگی
در زمان یائسگی علائمی بروز می کند که به دلیل کمبود هورمون استروژن در بدن به وجود می آیند:
1- گرگفتگی
2- عرق کردن شبانه
3- قطع بویایی
4- سردرد
5- خشکی واژن
6- نارحتی در برقراری ارتباط جنسی
7- افسردگی ناشی از مشکلات فیزیولوژیک بدن
برخی از بانوان مرحله پیش یائسگی را تجربه می کنند که در آن برخی از علائم یائسگی و همچنین قاعدگی های نامنظم بروز خواهد کرد. به منظور رفع علائم برخی از علائم یائسگی می توان از هورومون های درمانی HT استفاده نمود ولی طولانی شدن آن، خطر ابتلا به سرطان پستان و
بیماری های مغزی و قلبی را افزایش می دهد.
نمونه گردن رحم در دوران پیش یائسگی
در قبل از یائسگی، لایه پوشانند واژن ضخیم و لغزنده می شود. در تصویر زیر شما می توانید سلول های بزرگ با هسته کوچک را مشاهده کنید.
نمونه گردن رحم در دوران پس از یائسگی
کاهش استروژن باعث نازک شدن لایه پوشاننده واژن می شود. در تصویر زیر تعدادی سلول نشان داده شده است که به هم وصل بوده و دارای هسته بزرگی هستند.
پیری و کارکرد اندام ها
افزایش سن بر روی همه اندام ها همانند قلب، مغز، کلیه، شش و کبد تاثیر می گذارد. توانایی اغلب این اندام ها در مقایسه با آنچه به طور طبیعی انجام می دهند بیشتر است حال با افزایش سن، این توانایی کاهش پیدا خواهد کرد. پیری اندام ها در افراد مختلف متفاوت بوده و تحت
تاثیر ژن ها، روش زندگی و بیماری هاست.
معمولا در افراد کهن سال یکی از اندام ها زودتر پیر شده و در نتیجه مرگ رخ می دهد. اما بررسی افراد بسیار کهنسال (بالای 110 سال) نشان داده است که اندام های این افراد اتحاد خود را حفظ کرده و در نتیجه دچار مشکل ضعیف ترین ارتباط نمی شوند. ضعیف ترین ارتباط در اندام
ها به این معناست که یکی از آن ها زودتر از بقیه ارتباط خود را با اندام های دیگر از دست می دهد.
پیری کبد
در زمان پیری، سرعت ترمیم سلول های کبد کاهش پیدا می کند. همچنین تولید آنزیم های کبد در اثر پیری کم شده و در نتیجه توانایی متابولیسم دارویی کم خواهد شد به همین دلیل باید داروی کمتری مصرف نمود.
پیری کیسه صفرا
در این زمان تولید صفرا کم شده و در نتیجه احتمال تشکیل سنگ صفرا بیشتر می شود.
پیری کلیه
قشر کلیه که بخش بیرونی کلیه است دارای گلومرول است که با افزایش سن تعداد گلومرول ها کم می شود. افراد 80 ساله فقط نیمی از کلیه کامل خود در اختیار دارند.
پیری قلب و شش ها
با افزایش سن ماهیچه قلب ضخیم شده و در نتیجه قدرت آن کم می شود. همچنین حجم تنفسی کم شده و میزان مبادله اکسیژن بین قلب و شش ها کاهش پیدا خواهد کرد.
