طناب نخاعی
نام علمی :
Spinal cord
نخاع در امتداد بصل النخاع قرار دارد و از زیر سوراخ بزرگ جمجمه (Foramen magnum) آغاز شده و در طول کانال مهره ای بسمت پایین حرکت می کند و طولی حدود 45-40 سانتی متردارد که نخاع را به پوست، عضلات، دست ها، پاها، سینه و شکم وصل می کنند.
این رشته های عصبی اطلاعات حسی در مورد وضعیت داخلی بدن و همچنین حس های پوست را به نخاع انتقال داده و همچنین اطلاعات حرکتی را به کلیه عضلات بدن، غده های سینه و شکم ارسال می کنند. نخاع در واقع شبیه یک لوله ای است که در ناحیه گردنی و کمری کمی ضخیم تر می شود که
بدلیل خروج نورون ها و آکسون هایی متعددی می باشد که جهت عصب دهی به عضلات متعدد اندام های فوقانی و تحتانی می باشد. در نخاع 31 جفت انشعاب و شاخه وجود دارد که شامل 8 جفت عصب گردنی (C1-C8)، 12 جفت عصب سینه ای (T1-T12)، 5 جفت عصب کمری (L1-L5) ، 5 جفت عصب ساکرال
(S1-S5) و 1 جفت عصب دنبالچه ای (Co1) .
هر عصب نخاعی از یک ریشه عصبی قدامی و یک ریشه خلفی تشکیل شده است.
ریشه قدامی (anterior root): حاوی نورون های حرکتی می باشد.
ریشه خلفی (posterior root): حاوی نورون های حسی می باشد.
ساختمان نخاع
بافت عصبی نخاع مانند بقیه CNS از ماده خاکستری و سفید تشکیل شده ولی به این صورت که ماده خاکستری در داخل و ماده سفید در خارج نخاع قرار دارند:
1.ماده خاکستری شبیه پروانه است که از جسم های سلولی و رشته عصبی بدون میلین ساخته شده است.ماده خاکستری در مرکز قرار داشته و در هر نیمه شاخ قدامی و خلفی (anterior & posterior horn) است و دارای یک بخش حد واسط بنام شاخ طرفی (laterial horn) است که نورون های شاخ
قدامی از نوع حرکتی و بخش خلفی از نوع حسی است.
2.ماده سفید شامل رشته های دارای میلین است که وظیفه آن جابجایی پیام های عصبی میان مغز و بقیه قسمت های بدن است. به ماده سفید نخاع طناب یا ستون (Column) می گویند که در هر نیمه نخاع بخش های قدامی، خلفی و طرفی نامیده می شود.
حمایت و حفاظت
ستون مهره ها وظیفه حفاظت از نخاع را بر عهده دارند. به دنبال هم قرار گرفتن مهره ها منجر می شود تونل درازی ایجاد شود که نخاع در مجرای این تونل قرار گرفته است. چند روش حفاظتی برای نخاع وجود دارد:
1-زمانی که مهره ها خم و راست می شوند نخاع را نیز خم و راست کرده تا پاره نشوند.
2-در اطراف نخاع مایع مغزی نخاعی وجود دارد که نیروهای وارده به نخاع را خنثی می کند.
3-همچنین در اطراف نخاع بافت پیوندی و چربی وجود دارد که از سایش نخاع به مهره ها جلوگیری می کند.
همزمان که استخوان های ستون مهره ها در طول دوران رشد بزرگ می شوند، نخاع افزایش طولی نداشته و درازتر نمی شود. در دروان بزرگسالی نخاع از سمت مغز به اولین مهره کمری (L1) متصل شده و در همین قسمت انتهای مخروطی شکل را می سازد که به مرور زمان باریک شده و به شکل رشته
های دم مانند در می آیند که به آن ها رشته های انتهایی گفته می شود. رشته های انتهایی ادامه پیدا کرده، از مهره های خارجی عبور کرده و به استخوان دنبالچه وصل می شوند.
