ساختار مغز

اسامی دیگر :
مغز-ساقه مغز-بصل النخاع-پل مغزی-مغز میانی-مخچه-مغز واسط-تالاموس-هیپوتالاموس-مغز دور -مخ-پینه آل-پوشش مغز و نخاع-سخت شامه-نرم شامه-عنکبوتیه-مایع مغزی-نخاعی

نام علمی :
Brain

مغز یکی از بزرگترین اندام فرد بالغ بوده به وزن حدود 1400 گرم بوده و همچنین مهمترین قسمت دستگاه عصبی است که کارهای آگاهانه همانند اندیشیدن و یادگرفتن در مغز انجام شده و همچنین مغز به همراه نخاع فعالیت هایی از قبیل تنظیم کردن فعالیت
های ناخودآگاه، هماهنگ کردن کارهای ارادی را انجام می دهد. آناتومی مغز از 4 ساختار اصلی تشکیل شده است: شامل ساقه مغز (brain stem)،  مخچه (Cerebellum) ، مغز واسط و مخ یا و مغز دور می باشد.

ساقه مغز (Brain stem)
ساقه مغز در قسمت قاعده مغز دیده می شود و حد فاصل نخاع و مغز انتهایی بوده که در عقب با مخچه در ارتباط است.
قسمت های اصلی ساقه مغز از بالا به پایین شامل مغز میانی (Midbrain) ، پل مغزی (Pons)  و بصل النخاع (Medulla oblongata)  هستند. این سه بخش حاوی هسته های مرتبط با اعصاب مغزی می باشد. ساقه مغز وظیفه کنترل اعمال حیاتی همانند تنفس، ضربان قلب، فشار خون و فرآیندهایی
همانند بلعیدن و تهوع را برعهده دارد.

مخچه (Cerebellum)
مخچه دارای دو نیمکره چپ و راست می باشد که بوسیله کرمینه (Vermis) به یکدیگر مرتبط می شود. این ساختار در قسمت پایین تر قرار گرفته است. مخچه متشکل از میلیون ها نورون است که در ارتباط با بخش های دیگر مغز و نخاع بوده و انجام حرکات دقیق را ممکن می کند.
مغز واسط (Diancephalon)
ساختاری است که در وسط و در خط وسط نیمکره های مغزی قرار دارد. شامل تالاموس (Thalamus)، هیپوتالاموس (Hypothalamus)، متاتالاموس (Metathalamus) و جسم کاجی (Pineal body) می باشد.
تالاموس: بزرگترین بخش مغز واسط بوده و به منزله دروازه ای برای کورتکس مخ محسوب می شود. تالاموس در قلب مغز و در قسمت بالایی ساقه مغز قرار گرفته و شبیه دو تخم مرغی است که از کنار به هم چسبیده اند. تالاموس مرکز تقویت پیام های عصبی است به این معنا که پیام های عصبی
را پس از تقویت و فرآیند کردن به قسمت های بالایی مغز ارسال می کند. در اطراف تالاموس ساختاری به نام دستگاه لیمبیک قرار دارد که نقش آن در فعالیت غریزه های حیاتی، رفتارها و هیجانات ثابت شده است.
هیپوتالاموس: هیپوتالاموس یک ساختار کاملا مرتبط با دستگاه لیمبیک است و در تنظیم فعالیت های هورمونی، تنظیم حرارت بدن، تنظیم گرسنگی و تشنگی، ساعات بیولوژیکی نقش دارد.
جسم کاجی (Pineal body): در عقب تالاموس قرار گرفته و عملکرد آن کاملا مشخص نیست ولی در تنظیم فعالیت بیولوژیکی به نظر می رسد نقش داشته باشد.
مغز دور یا مخ (Cerebrum)
بزگترین و جلوترین قسمت مغز، مخ نام دارد مخ به دو  قسمت تقسیم می شود که هر قسمت را نیمکره مغز می نامند. نیمکره های مخ توسط ساختاری به نام جسم پینه ای (Corpus callosum) که از بیش از 100 میلیون رشته عصبی ساخته شده است به یکدیگر مرتبط می سازند .سطح مخ چین خورده
بوده و این چین خوردگی ها برای هر فرد اختصاصی است. شیارهای موجود روی مخ به دو دسته تقسیم می شوند:
.1شیارهای کم عمق تحت عنوان سولکوس (Culcus)
.2شیارهای عمیق
شیارهای عمیق و همچنین برخی شیارهای کم عمق مقز را به 5 قسمت تقسیم می کنند که به هر کدام یک لوب گفته می شود و نام گذاری لوب ها براساس نام استخوانی است که بر روی آن قرار گرفته اند.

1.لوب پیشانی (Frontal)

2.لوب آهیانه (Parietal)

3.لوب گیجگاهی (Temporal)

4.لوب پس سری  (Occipital)

5.لوب جزیره ای (Insula)

شیارهایی که در نمای مغز وجود دارد و کم عمق است به آن سولکوس می گویند و نواحی بین این شیارها را تیغه شکنج یا جیروس (Gyrus) می نامند. در قسمت مرکزی مغز تالاموس قرار دارد که اطلاعات مغز را دوباره مخابره کرده و در واقع نقش یک مرکز
تقویت کننده را برعهده دارد. در اطراف تالاموس ساختاری به نام دستگاه لیمبیک قرار دارد که نقش آن در فعالیت غریزه های حیاتی، رفتارها و هیجانات ثابت شده است.
ساختمان مخ شامل ماده خاکستری و سفید است. ماده خاکستری در واقع لایه خارجی است که که خاکستری کم رنگ بوده و از جسم سلولی و دندریت های نورون ها به وجود می آید. این لایه در واقع همان قشر مغز (Cortex) است که سطح مخ را پوشانده و دارای برجستگی ها و فرو رفتگی هایی است.
ماده سفید در زیر لایه خاکستری، ماده سفید قرار دارد که لایه داخلی نامیده شده و تشکیل دهنده قسمت های داخلی مغز است. خود ماده سفید از رشته های عصبی ساخته شده است. البته در قسمت داخلی مغز هم کمی ماده خاکستری دیده شده است ولی حالت جزیره ای دارد.
پوشش های مغز و نخاع
بافت مغز و نخاع نرم و سست است که علاوه بر استخوان های جمجمه و مهره ها توسط عوامل زیر نیز محافظت می گردد.
پرده مننژ: مغز به وسیله سه پرده پوشیده شده و محافظت می گردد که به آن ها پرده مننژ گفته می شود. که 3 لایه به شرح ذیل می باشد:
1.لایه خارجی سخت شامه (Dura matter) نام داشته و دارای رگ های خونی است.
2.لایه میانی عنکبوتیه (Arachnoid) است که دارای بافت پیوندی است.
3.لایه داخلی نرم شامه (Pia matter) نام داشته و به مغز چسبیده است.
بطن های مغز: بطن های مغز تولید کننده مایع رقیق مغزی نخاعی هستند. وظیفه این مایع جذب نیروهایی است که ممکن است به مغز و نخاع آسیب وارد کنند در نتیجه فشار این نیروها از بین می رود. لازم است بدانید که به منظور تشخیص بسیاری از بیماری ها و ناهنجاری
های مغز و نخاع همانند مننژیت، ترکیبات و فشار مایع مغزی نخاعی را مورد بررسی قرار می دهند.
مغز دارای 4 حفره است. به این حفره ها بطن های مغز گفته می شود که با مایع مغزی نخاعی پر شده است. دو حفره در قسمت خارجی مغز به گونه ای قرار گرفته اند که در هر نیمکره یکی از آن ها وجود دارد و مایع مغزی نخاعی در این حفره ها تولید می شود. از طریق مجرای بین بطنی وارد
بطن سوم (نزدیک تالاموس) شده و سپس از طریق مجرای مغزی وارد بطن چهارم (بین پل مغزی و مخچه قرا دارد) می شود. حجم مایع مغزی نخاعی حدود 25 میلی لیتر بوده و جریان آن با حرکات سر و ضربان های رگ های مغز صورت می گیرد.
لازم به ذکر است که بطن خارجی از جلو تا عقب امتداد داشته و دارای دو شاخ جانبی است که به آن ها کورنا می گویند. در میان این دو شاخ بطن سوم قرار گرفته است.

مایع مغزی – نخاعی (Cerebrospinal fluid or C.S.F)
مایع مغزی نخاعی (CSF) در واقع مایعی است که مغز به راحتی در داخل آن شناور خواهد بود. زمانی که این مایع در اطراف مغز و نخاع گردش می کند منجر به حفاظت و تغذیه آن ها خواهد شد. ویژگی های مایع مغزی نخاعی عبارتند از:
1.مایعی شفاف که 5-4 بار در روز تازه می شود.
2.دارای پروتئین و گلوکز است که در نتیجه انرژی مورد نیاز مغز را تامین می کند.
3.لنفوسیت های موجود در مایع مغزی نخاعی باعث حفاظت از مغز در برابر عفونت خواهد شد.
شبکه مشیمیه (Choroid plexus) که در بطن خارجی قرار دارد سازنده مایع مغزی نخاعی است. این مایع به ترتیب وارد بطن سوم و بعد بطن چهارم در قسمت پیشانی مغز وارد می شود.
تامین خون مغز
علی رغم این که مغز انسان تنها دو درصد از وزن بدن را تشکیل می دهد اما همین اندام به 20 درصد خون نیاز دارد چرا که خون تامین کننده اکسیژن و گلوکز مورد نیاز مغز است. در صورتی که خون کافی و در نتیجه گلوکز و اکسیژن کافی به مغز نرسد:
1.مغز کاملا فاسد و خراب خواهد شد.
2.به دنبال آن گیجی و از دست رفتن هوشیاری اتفاق می افتد.
3.در صورتی که به مدت 8-4 دقیقه اکسیژن به مغز نرسد منجر به آسیب به مغز و حتی مرگ مغز خواهد شد.
وظیفه تامین خون مغز برعهده شبکه گسترده ای از رگها  است. این شبکه از طریق شریان کاروتید داخلی و مهره ای (Vertebral)  انجام می گردد. شریان مهره ای راست و چپ بعد از عبور از جمجمه با اتصال به یکدیکر شریان قاعده ای (Basilar) را تشکیل می دهند. شریان قاعده ای و کاروتید
داخلی با اتصال به یکدیگر حلقه شریانی ویلیس را تشکیل می دهند. حلقه ویلیس که قاعده مغز را در بر گرفته و منجر می شود که راه های مختلفی برای اکسیژن رسانی به مغز فراهم شود. ممکن است یکی از این مسیرها مسدود شود در این صورت خون از طریق سرخ گ های جایگزین به مغز خواهد
رسید.

برای افزودن دیدگاه باید شوید.