سدیم
سدیم
سدیم با اسامی بی کربنات سدیم (نمک نانوایی)، کلرید سدیم (قرص نمک)، لاکتات سدیم و فسفات سدیم شناخته شده است که از نظر در دسترس بودن با هم تفاوت هایی دارند:
1- شکل قرص نمک به مقدار فراوان در دسترس است.
2- عرضه بی کربنات سدیم جهت سوء هاضمه در اغلب داروخانه ها با نسخه پزشک امکان پذیر است.
3- لاکتات سدیم تنها با نسخه پزشک قابل دریافت بوده و به صورت محلول وریدی و فسفات سدیم برای مسهل استفاده می شود.
نقش سدیم برای بدن
سدیم برای ایفای نقش خود به وجود پتاسیم نیاز دارد که همراه با این عنصر تاثیرات زیر را برای بدن خواهد داشت:
1- تعادل آب بدن
2- اتقال پیام های عصبی
3- انقباض
4- حفظ ضربان طبیعی قلب
علائم کمبود سدیم در بدن
جالب ات بدانید که عمدتا دلیل کمبود سدیم در بدن سوء هاضمه نیست بلکه بدن انسان به دلایلی همانند اسهال، استراغ و تعرق بیش از حد، نمک زیادی را از دست داده و در نتیجه سدیم خون کاهش می یابد. علائم اولیه نشان دهنده کمبود سدیم در بدن عبارتند از:
1- خواب آلودگی
2- گیجی
3- گرفتگی عضلات
در صورتی که کمبود رفع نشده و شدیدتر شود، علائم زیر هم بروز خواهد کرد:
1- افت فشار خون
2- سرگیجه
3- غش
4- تپش قلب
نیاز روزانه بدن به سدیم
هر انسان باید به طور متوسط روزانه 7-3 گرم سدیم مصرف نماید که یک قاشق چایخوری قرص نمک معادل 2 گرم سدیم است. اما به منظور آگاهی دقیق از نیاز روزانه بدن به سدیم، جدول زیر را بررسی نمایید که لازم به ذکر است که اغلب رژیم های غذایی ایران، انگلستان و سایر کشورها بیشتر از مقادیر بیان شده سدیم دارند:
|
محدوده سنی |
میزان نیاز روزانه (برحسب گرم) |
|
از تولد تا 3 ماهگی |
21/0 |
|
6-4 ماهگی |
28/0 |
|
9-7 ماهگی |
32/0 |
|
12-10 ماهگی |
35/0 |
|
10-7 سالگی |
2/1 |
|
11 سال به بعد |
6/1 |
نیاز بدن در زمان کمبود سدیم
میزان مصرف سدیم در زمان کمبود بدن، به حساسیت فرد و شدت کمبود بستگی دارد. گاها ممکن است این کمبود به حدی شدید باشد که نیاز باشد تزریق وریدی کلرید سدیم صورت گیرد.
رژیم های غذایی حاوی سدیم
سدیم نه تنها در اغلب غذاها وجود داشته بلکه در موقع طبخ غذا نیز به آن اضافه می شود. منابع تامین سدیم عبارتند از:
1- قرص سدیم، غذاهای فرآوری شده، نان، غلات، گوشت، ماهی دودی و انواع ترشی ها منبع سرشار از سدیم هستند.
2- انواع غذاهای شور، چیپس سیب زمینی و زیتون شور حاوی غلظت های بالای سدیم هستند.
3- در غذاهای آماده طبخ ترکیبات سدیم از جمله منوسدیم گلوتامات وجود دارد.
4- در آب تصفیه شده سبک نیز سدیم وجود دارد.
ضرورت استفاده از مکمل ها
افرادی که در آب و هوای معتدل زندگی می کنند حتی اگر رژیم غذایی کم نیز نیز دارند باز هم نیازی به مصرف مکمل ندارند اما در برخی از موارد که کمبود رخ می دهد، مصرف مکمل و البته با تجویز پزشک الزامی است:
1- افرادی که در مناطق گرمسیر زندگی می کنند باید از مکمل سدیم استفاده نمایند تا دچار گرفتگی عضلات نشده و شوک گرمایی ناشی از نبود سدیم در حین کار روزانه به ان ها وارد نشود.
2- در افراد مبتلا به اسهال و استفراغ مزمن به ویژه در نوزادان، مکمل سدیم به منظور جبران فقر نمک استفاده شود.
3- برای درمان یا پیشگیری از کمبود سدیم ناشی از اختلالات کلیوی و نارسایی غدد فوق کلیه مصرف مکمل بسیار اهمیت دارد.
4- در زمان مصرف مدرها و همچنین خونریزی شدید، مکمل سدیم معمولا به صورت تجویز وریدی استفاده می شود.
خطرات استفاده بیش از حد از سدیم
توجه داشته باشید که اگر سدیم بیشتر از حد متعادل روزانه مصرف گردد خطرات زیر را به دنبال خواهد داشت:
1- افزایش فشار خون و در نتیجه خطر ابتلا به بیماری های قلبی، سکته و نارسایی کلیوی
2- حبس غیر طبیعی مایع در بدن که منجر به ورم صورت و پا خواهد شد.
متاسفانه برخی افراد از قرص نمک به عنوان یک ماده تهوع آور استفاده می کنند. توجه داشته باشید که دوز بالای سدیم حتی به صورت قرص نمک می تواند منجر به اغما شده و کشنده خواهد بود.
