ناهنجاری های تنفسی

ناهنجاری های تنفسی

ناهنجاری های تنفسی

حتی اگر هوا بسیار پاک هم باشد باز هم میلیون ها میکروب در هوا وجود دارد که همراه با تنفس وارد دستگاه تنفسی شده و علی رغم وجود سیستم دفاعی شامل مخاط و مژک ها، باز هم خطر ابتلا به بیماری های تنفسی زیاد است. درگیری بینی، حلق، فارنکس و یا حنجره با بیماری، به
عفونت قسمت بالایی دستگاه تنفس (URTI) معروف است. 

سرماخوردگی

یکی از بیماری های ویروسی شایع، سرما خوردگی است که اغلب مردم در سال 3-2 بار به این بیماری مبتلا می شوند و برخی دیگر حتی 3-2 سال یکبار هم دچار سرما خوردگی نمی شوند. و جالب این که این بیماری در کودکان بیشتر شایع است. 200 نوع ویروس می تواند در بروز سرماخوردگی
نقش داشته باشند که راه های انتقال آن ها متفاوت است:

1-در زمان عطسه و سرفه این ویروس ها همراه با قطرات آب خارج شده، در هوا پخش می شوند.

2-حتی در صورتی که فرد سالم با عرق بدن فرد بیمار تماس داشته باشد در این حالت ویروس می تواند منتقل شود.

3-اشیای خیس همانند فنجان، قاشق و… نیز بستر مناسبی برای رشد ویروس و انتقال آن هستند.

علائم سرماخوردگی:

1-عطسه زیاد

2-آبریزش بینی که در ابتدا زلال و کم است اما به گذر زمان غلیظ شده و به رنگ کرم رنگ یا سبز دیده می شود.

3-سردرد

4-تب خفیف

5-گلودرد

6-سرفه

7-درد چشم و قرمزی آن

درمان سرماخوردگی:

جالب است بدانید که سرماخوردگی درمان ندارد چون عامل آن ویروس بوده و ویروس ها مدام در حال تغییر پوشش خود هستند در نتیجه داروی خاصی نمی تواند آن ها را از بین ببرد. حتی آنتی بیوتیک ها به علت این که قدرت از بین بردن ویروس ها را ندارند به همین دلیل برای درمان
سرماخوردگی استفاده نمی شوند. با توجه به آن چه گفته شد تا زمانی که دستگاه ایمنی نتوانسته است میکروب ها را از بین ببرد علائم سرماخوردگی رفع نخواهد شد. 

نحوه از بین رفتن میکروب ها توسط دستگاه ایمنی بدن

همان گونه که گفتیم زمانی که فرد مبتلا به سرما خوردگی عطسه یا سرفه می کند، ویروس ها با کمک قطرات موکوز در هوا پخش می شوند که این قطرات می توانند تا 3 متر پرتاب شوند. در نتیجه اگر فردی این هوای آلوده را نفس بکشد، ویروس ها وارد بدن شده، به سلول های پوششی حلق
و بینی حمله کرده و به سرعت تکثیر می شوند در نتیجه می توانند سلول های بدن را از بین ببرند. در این زمان دستگاه ایمنی به صورت زیر عمل می کند:

1-پس از ورود ویروس ها، سلول های سفید از مویرگ ها خارج شده و به سلول های آلوده که موکوز ترشح می کنند، حمله می کنند. 

2-سلول های سفید نوع B آنتی بادی، ویروس ها را بی حرکت کرده و دسته دیگری از سلول های سفید آن ها را از بین می برند.

3-در نهایت دسته دیگر از سلول های سفید به نام فاگوسیت ها، موظف هستند که ذرات ویروسی، مواد زائد و سلول های مرده را جمع کنند تا سرماخرودگی به مرور برطرف شود. 

آنفولانزا

آنفولانزا یا فلو، نوعی بیماری ویروسی است که اگر چه قسمت فوقانی دستگاه تنفس (URIT) را درگیر می کند ولی علائم آن در قسمت های مختلف بدن دیده می شود. مهمترین علایم بیماری آنفولانزا عبارتند از:

1-تب و لرز

2-عطسه

3-گلودرد

4-درد و کوفتگی عضلات

5-خستگی و بی حالی

6-احساس گرم شدن

7-عرق کردن

8-احساس سرمای ریز ریز

انواع ویروس آنفولانزا

سه نوع ویروس آنفولانزا وجود دارد که بسیار هم واگیر هستند:

1-آنفولانزا نوع A

این نوع آنفولانزا بسیار شایع بوده و حتی حیواناتی همانند اسب، خوک و پرندگان هم می توانند به آن مبتلا شوند. متاسفانه این ویروس دائما در حال جهش است و در نتیجه هر سال برای آن یک واکسن جدیدی ساخته می شود. به همین دلیل افرادی که مدام به آنفولانزا نوع A مبتلا
می شوند بهتر است از واکسن مخصوص آن قبل از رسیدن فصل شیوع (اول زمستان) استفاده نمایند. 

2-آنفولانزا نوع B

این نوع از آنفولانزا بیشتر در مناطقی دیده می شود که پرجمعیت بوده و مردم بیشتر با هم تماس دارند.

3-آنفولانزا نوع C

خوشبختانه آنفولانزا نوع C علائم خاص و مهمی ندارد در نتیجه نسبت به دو نوع دیگر کم خطر است.

لازم است بدانید که آنفولانزا می تواند در هر رده سنی بروز کرده و حتی کشنده باشد. همچنین بیماری آنفولانزا ممکن است باعث بروز بیماری های دیگر همانند ذات الریه یا برونشیت حاد شود.

حمله ویروسی در آنفولانزا

در تصویر زیر شما می توانید حمله ویروس های آنفولانزا (آبی رنگ) را  به مژک ها و ریز پرزهای سلولی در قسمت بالایی دستگاه تنفس، مشاهده کنید. ویروس ها وارد سلول شده و شروع به تکثیر می کنند که نهایتا منجر به مرگ سلول خواهد شد. در این زمان است که علائم بیماری خود
را بروز خواهد داد.

آنفولانزای پرندگان  

همان گونه که بیان کردیم آنفولانزا نوع A شایع ترین نوع آنفولانزاست که در اثر گروهی از ویروس ها به نام اورتومیکسوویریده رخ می دهد. منشا این ویروس ها پرندگان بوده و در پرندگان منجر به آنفولانزا خواهد شد. جالب است بدانید که این ویروس ها اخیرا به پستانداران هم
منتقل شده اند برای مثال زیر گروه آن به نام HSNI می تواند در مرغ بیماری ایجاد کرده و در انسان نیز نوع شدید آنفولانزا ایجاد کند که تا نیمی از افراد را خواهد کشت. در تصویر زیر که مربوط به میکروسکوپ الکترونی انتقالی از HSNI  است، پوشش لیپیدی ویروس به رنگ سبز نمایش
داده شده است که در این پوشش پروتئین های هماگلوتنین (H) و نور امینیداز (N) وجود دارد. عامل واگیر آنفولانزای پرندگان، تماس با پرنده بیمار است.  هنوز شواهدی مبنی بر انتقال بیماری آنفولانزا از انسان به انسان دیگر به دست نیامده است. 

عفونت راه هوایی بالایی

بسیاری از باکتری ها و ویروس ها باعث می شوند که مجرای تنفسی فوقانی (HRTI) عفونت کرده و نام عفونت براساس منطقه ای با بیشترین میزان عفونت تعیین می شود.  با توجه به این که مسیرهای هوایی بالایی با هم ارتباط دارند لذا در صورتی که قسمتی دچار عفونت شود ممکن است
عفونت به قسمت های دیگر به خصوص از بالا به پایین سرایت کند. عفونت هایی که در مسیر هوایی بالایی رخ می دهد شامل:

1-با توجه به این که مجرای تنفسی فوقانی دائما در معرض ورود میکروب ها قرار دارد لذا ممکن است میکروبی در این مجرای تنفسی به قسمت آسیب دیده یا هر قسمت دیگر حمله کرده و توده ای عفونت ایجاد می کند.

2-علاوه بر این که فضای بینی بیشتر در معرض سرماخوردگی قرار دارد، مناطق دیگر همانند سینوس ها، گلو، حلق و حنجره نیز مستعد عفونت هستند.

3-در مجرای تنفس بالایی توده هایی از بافت لنفوئید وجود دارد که در اثر عفونت ملتهب و متورم می شوند. این قسمت ها شامل لوزه های حلقی یا ادنوئیدها موجود در بالای فارنکس (نازو فارنکس) در انتهای اتاق بینی  و لوزه های کامی یا لوزه ها موجود در طرفین فارنکس نزدیک
به  گام نر می شوند.

هر قسمت که عفونت می کند، نشانه های خاص خود را بروز می دهد برای مثال مردم عادی به التهاب و درد در هر قسمت فارنکس، لوزه های کمی و حنجره، گلودرد می گویند که عامل این عفونت ها ویروس ها هستند و می توانند با عفونت ناشی از سرماخوردگی همراه باشند. لازم به ذکر است
که با توجه به این که دستگاه ایمنی کودکان هنوز کاملا رشد نکرده است لذا خطر ابتلا به بیماری های عفونی در کودکان بیشتر است. اگر در کودکان لوزه ها عفونت کند، این قسمت بزرگ و ملتهب می شود.

سینوزیت

سینوس ها حفره های پر از هوایی هستند که از انشعاب مجراهای تنفسی بینی در استخوان های صورت به وجود می آیند. در بیماری سینوزیت، سینوس ها ملتهب شده و درد در پیشانی یا گونه ها حس می شود. در صورتی که این التهاب و تورم مانع از این شود که عفونت سینوس ها تخلیه شود
در نتیجه درد بیشتری حس خواهد شد.

التهاب لوزه ها 

لوزه هایی که قرمز، ملتهب و متورم شوند باعث گلو درد شدید و درد هنگام بلع غذا خواهد شد. تصویر زیر درون گلو را نشان می دهد که لوزه های هر دو طرف بزرگ، ملتهب و قرمز شده اند. معمولا همراه با این عفونت، پوشش سفیدی هم همراه است.

فانرژیت

درد ناشی از این نوع عفونت همانند عفونت های قسمت بالایی دستگاه تنفسی ممکن است تا مجرای استاش گوش ادامه پیدا کند.

لانرژیت

در این نوع عفونت علاوه بر این که بیمار با گلو درد روبرو می شود بلکه مشکلاتی در سخن گفتن نیز برای او رخ خواهد داد. زمانی که حنجره ملتهب می شود، طناب های صوتی و بافت حنجره هم متورم و دردناک می شوند. این ورم مانع از ارتعاش طناب های صوتی شده  و در نتیجه صدا
کم می شود.

برونشیت حاد

برونش ها بزرگترین راه های هوایی هستند که از نای منشعب می شوند. التهاب برونش ها را برونشیت می گویند. برونشیت حاد یکی از بیماری هایی است که به طور ناگهانی رخ داده و در مدت 48-24 ساعت گسترش پیدا می کند. با توجه به این که در این بیماری راه های هوایی بزرگ و متوسط
درگیر می شوند، لذا این مسیرها باریک و تنگ خواهند شد. شدت این بیماری متناسب با سن متفاوت است برای مثال بزرگسالان سالم که به برونشیت حاد دچار می شوند، در عرض چند روز سلامتی خود را به دست آورده و نیازی به دارو ندارند اما اگر همین بیماری در افراد مسن یا افراد
مبتلا به مشکلات تنفسی رخ بدهد، این احتمال وجود دارد که بیماری به شش ها سرایت کرده و منجر به بروز عفونت های ثانویه همانند ذات الریه باکتریال شود. 

علائم برونشیت حاد

1-سرفه های نامنظم به همراه خلط شفاف

2-تنگی سینه

3-خس خس یا تنگی نفس

4-سرفه دردناک

5-احتمالا تب خفیف

تفاوت بین برونش سالم و برونش ملتهب

در برونش سالم، بافت پوشاننده راه هوایی یک لایه حفاظتی از موکوز تولید می کند که اگر چه نازک است ولی کافی بوده و به خوبی عمل می کند. در چنین شرایطی فضای باز برای جریان یافتن هوا وجود دارد.

اما در برونش ملتهب این بافت پوشاننده ملتهب شده و موکوز زیادی تولید می شود که می تواند با سرفه کردن دفع شود. در صورتی که موکوز باقی بماند این احتمال وجود دارد که عفونت به قسمت های پایینی شش ها سرایت کند. 

ذات الریه (پنومونی)

در بیماری ذات الریه کیسه های هوایی و ریزترین مجراهای تنفسی همانند الوئول ها و برونشیول ها، ملتهب شده و این التهاب می تواند در هر سمت از ریه به وجود آید. در ذات الریه لوبار فقط یک لوب از شش ها درگیر بیماری می شود. توجه داشته باشید که برونکوپنومونی بافت شش
ها را در یک یا دو ریه مبتلا می کند.  عامل رایج این بیماری استروپتوکوکوس نومونیا است ولی عاملین دیگر نیز در بروز آن دخالت دارد:

1-فعال شدن ذات الریه در اثر بیماری های دیگر همانند سرماخوردگی 

2-بروز بیماری ویروس هایی همانند ویورس آنفولانزا و آبله مرغان. 

3-ابتلا به ذات الریه در اثر باکتری ها که در این صورت آنتی بیوتیک ها برای درمان استفاده می شود.

4-انگل ها و قارچ ها نیز در به ندرت می تواند منجر به بروز ذات الریه شوند.

علائم ذات الریه

1-سرفه خون آلود

2-تنگی نفس

3-درد سینه

4-تب بالا

5-گیجی و ناهوشیاری

تفاوت کیسه هوایی سالم و ملتهب

در کیسه های هوایی سالم، ماکروفاژها وظیفه پاکسازی را برعهده داشته که این سلول ها می توانند گرد و غبار و ذرات را از بین ببرند اما برای از بین بردن باکتری ها نیاز به زمان بیشتری دارند.

اما در کیسه های هوایی ملتهب، دیواره مویرگ ها تغییر کرده و در نتیجه نوتروفیل ها در این قسمت حاضر می شوند تا به باکتری ها حمله کنند. در چنین شرایطی تجمع مایع باعث می شود که جذب اکسیژن کاهش یابد.

حبابچه ها 

در بافت شش ها، میلیون ها حبابچه که کیسه های هوایی ریز هستند، وجود دارد.

بیماری لژیونرها

بیماری لژیونرها که شبیه به ذات الریه است، در اثر باکتری لژیونلا پنوموفیلیا بروز می کند. این باکتری میله ای شکل بوده و در آب به وفور یافت می شود. جالب است بدانید که باکتری لژیونلا پنوموفیلیا در دستگاه آب سرد کن و در آب های راکد به خوبی رشد می کند. این بیماری
در ابتدا در سال 1976 کشف شد زمانی که شیوع شدید یک بیماری شبیه ذات الریه در میان سربازان جنگی آمریکا معضل مهمی را به وجود آورد. بیماری لژیونرها در مردان بیشتر از زنان و از نظر سنی در میان بزرگسالان و میان سالان بیشتر بروز می کند. 

علائم بیماری لژیونرها

این بیماری تمامی علائم ذات الریه و علاوه بر این اسهال، درد شکم یا زردی هم می تواند ربوز کند.

ذات الجنب 

همان گونه که قبلا توضیح داده شده است، در اطراف شش ها دو لایه جنب وجود دارد که بین این دولایه مایعی ترشح می شود تا شش ها به نرمی و راحتی بتوانند در قفس سینه حرکت کنند. در صورتی که این مایع بیش از حد تولید شود، بیماری ذات الجنب رخ خواهد داد. در تصویر پرتو
X در قسمت پایین ریه چپ ترشح مایع در قسمت سفید رنگ نشان داده شده که بافت شش ها را محو کرده است. حجم این مایع می تواند تا 3 لیتر برسد. هر چه میزان مایع زیاد شود، شش ها بیشتر تحت فشار قرار گرفته و تنگی نفس و درد در قفسه سینه بروز می کند. از جمله بیماری هایی که
منجر به تجمع مایع می شود عبارتند از:

1-ذات الریه

2-سل

3-نارسایی قلبی

4-برخی از سرطان ها

به منظور درمان ذات الجنب تخلیه مایع به کمک سوزن یا لوله تخلیه شروع می شود. 

سل (TB)

عامل بیماری سل باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس است که بافت اصلی شش ها را مورد حمله قرار می دهد. جالب است بدانید که اکثر مردم این باکتری را در ریه های خود دارند اما بیماری زمانی بروز می کند که دستگاه ایمنی ضعیف بوده و یا مقاومت بدنی کم باشد. مناطقی که دچار
سل می شوند، ابتدا در قسمت بالایی ریه ها ایجاد شده و جریان هوا باعث می شود که باکتری های بیماری به قسمت های دیگر شش ها برسند. 

علائم بیماری سل:

1-تب

2-سرفه دائمی

3-کم اشتهایی

4-ضعف عمومی

برای درمان بیماری سل قبلا از آنتی بیوتیک ها استفاده می شد اما از سال 1980 تعداد افراد مبتلا به این بیماری زیاد شد. این آمار عجیب باعث گردید تحقیقات گسترده انجام شود که نتایج تحقیقات نشان داد علت این افزایش، مقاوم شدن باکتری به آنتی بیوتیک ها و همچنین گسترش
بیماری ایدز است که منجر به ضعف در دستگاه ایمنی بدن می شود.

 

پنوموتوراکس

در اطراف شش ها دو لایه جنب وجود دارد که به کمک مایعی از همدیگر جدا می شوند. همواره تعادلی در فشار هوای داخل شش و داخل قفسه سینه وجود دارد که منجر می شود شش ها کمی حالت فشرده داشته باشند. حال در صورتی که یک یا دو لایه جنب سوراخ شوند، هوا به درون آن ها وارد
شده و این تعادل به هم خواهد خورد در نتیجه شش ها فشرده خواهند شد. به این بیماری، پنوموتوراکس می گویند. هر چه میزان هوای ورودی بیشتر باشد، فشرده شدن شش ها نیز بیشتر خواهد شد (پنوموتوراکس فشرده) که در این حالت خطر مرگ وجود دارد. 

علائم بیماری پنوموتوراکس

1-سفتی سینه

2-درد 

3-تنگی نفس

دلایل بروز بیماری پنوموتوراکس

1-پاره شدن کیسه های هوایی غیر طبیعی و بزرگ در شش ها به صورت خود به خود

2-ضربه زدن

3-آسم

4-شکستگی دنده ها

5-زخم سینه

در تنفس عادی و طبیعی، شش ها به سمت بیرون کشیده می شوند در حالی که فشار مایع جنب همچنان ثابت است. اما در حالتی که شش ها فشرده می شوند، هوا از شش راست وارد فضای جنب اطراف شش ها شده و تعادل هوا به هم خواهد خورد. این حالت باعث می شود که شش ها فشرده و مچاله شوند.

آسم

یکی از بیماری های التهابی شش ها که بسیار شایع بوده و در متنوع ترین بیماری ریه به حساب می آید، آسم است. شیوع این بیماری در کودکان برخی مناطق 4-1 است. شدت آسم در افراد مختلف متفاوت است به این معنا که در برخی از افراد به صورت خفیف و در برخی دیگر شدید رخ می
دهد به گونه ای که حتی می تواند کشنده باشد.  این بیماری بیشتر در کودکان و کسانی که حسایت های مختلف دارند بروز می کند. در برخی از افرادی که به آسم مبتلا شده اند، حملات متفاوت و پیش بینی نشده بروز می کند. 

علت بروز آسم

این بیماری در اثر باریک شدن راه های هوایی در شش ها رخ می دهد. به این صورت که ماهیچه های صاف منقبض شده و در اثر یک ماده حساسیت زا، رگ های خونی باز می شوند که منجر به تورم منطقه مورد حمله خواهد شد. در نتیجه ترشح موکوز زیاد شده و مجراها تنگ می شوند. این شرایط
منجر به بروز تنگی نفس می گردد. به عبارت دیگر تنگی مجراهای تنفسی با ترشح موکوز بدتر شده و شرایط حادی را برای بیمار ایجاد می کند. 

محرک های بیماری آسم

هر چه فرد بیشتر در زمینه عوامل محرک آسم قرار گیرد خطر ابتلا به آسم بیشتر خواهد بود. به طور کلی محرک های آسم عبارتند از:

1-زمینه ارثی

2-ورود ماده حساسیت زا  همانند گرده گل، گرد و غبار، ذرات مو یا پر حیوانات و… به شش ها که بیشتر در کودکان تحریک کننده است. 

3-برخی غذاها و نوشیدنی ها

4-برخی داروها

5-هیجان و اضطراب

6-عفونت دستگاه تنفسی

7-فعالیت در هوای سرد

مجراهای درگیر در آسم

1-راه های هوایی بزرگ

2-راه های هوایی ریز (قرمز) شامل مجراهای سومین و مجراهای منتهی به حبابچه ها  

اندازه گیری شدت آسم

به منظور این که در بیماری آسم شدت بیماری تعیین شود، بیمار باید در دستگاه اندازه گیری حداکثر جریان تنفس بدمد.

درمان آسم

 برای درمان آسم دو رروش وجود دارد که معمولا هر دو روش با هم اعمال می شوند:

1-استفاده از داروهای ضد التهابی (داروهای جلوگیری کننده)

این داروها که التهاب را سرکوب می کنند باید به صورت دائمی مورد استفاده قرار گیرند تا از بروز آسم جلوگیری شود. در واقع این دسته از داروها نقش پیشگیری کننده دارند.

2-استفاده از داروهای گشاد کننده مجراهای تنفسی

این داروها از زمان حمله آسم باید مورد استفاده قرار گیرند تا علائم آسم از بین برود. لازم به ذکر است که اگر چه سرعت عمل این داروها زیاد است ولی اثر ماندگاری نداشته و تنها چند ساعت عمل می کنند. 

در درمان آسم از اسپری های ضد آسم استفاده می شود که کمک می کند داروها مستقیما به مجراهای کوچک در منطقه درگیر بیمار برسند.

مجرای تنفسی سالم

آیا می دانید برونشیول طبیعی چگونه است؟ برونشیول طبیعی مقدار کمی موکوز حفاظتی داشته و عضلات آن ها در حالت استراحت، صاف است. همچنین فضای داخلی مجراها به اندازه ای است که هوا به مقدار کافی وارد کیسه های هوایی بشود.