پوست مو ناخن
پوست مو ناخن
خارجی ترین لایه بدن پوست است. پوست تازه در بخش های کمی از بدن به سرعت ایجاد می شود و معمولا هر ماه یک بار لایه بیرونی بدن به طور کامل عوض می شود. سرعت تعویض پوست برابر 3000 سلول در دقیقه است. علاوه بر پوست، ناخن و مو نیز همواره در حال رشد و ترمیم هستند.
جالب است بدانید که پوست سالم نشان دهنده سلامت عمومی بدن به ویژه رژیم غذایی و سبک زندگی است و متاسفانه در معرض خطراتی من جمله مواد شیمیایی زیان آور، تحریک کننده های سرطان، پرتوهای فرابنفش و پرتوهای زیان بار و… قرار دارد. مشکلات پوستی که سریعا خود را نمایان
می کنند شامل:
1-خراش و زخم
2-خرابی پوست
3-اگزما
دستگاه پوششی بدن
مجموعه پوست، مو و ناخن دستگاه پوششی بدن را تشکیل می دهند. حتما دانستن این مطلب برای شما نیز جالب است که یکی از گسترده ترین اندام های بدن پوست است چرا که حدود 4-3 کیلوگرم وزن و 2 متر مربع مساحت دارد. پوست یک اندام مرکب از دو لایه است که سلول های متفاوتی داشته
و برخی از سلول ها مو و ناخن تولید می کنند.
ساختمان پوست
بعضا گمان می گنند که پوست یک لایه ضد آب نازک است که روی بدن را پوشانیده در صورتی که پوست یک اندام بسیار پیچیده متشکل از سلول های تخصص یافته است. ضخامت پوست از 5/0 میلیمتر (در ناحیه پلک) تا 5 میلیمتر (در ناحیه پا) متغییر است. دو لایه پوست را تشکیل می دهند:
1-لایه خارجی یا اپیدرم که لایه محافظتی است.
2-لایه داخلی یا درم که متشکل از بافت های مختلف با کارکردهای متفاوت است. درم دارای هزاران حسگر ریز است که باعث می شود حس لامسه فعال شود و همچنین غده های عرقی و رگ های خونی موجود در درم به تنظیم دمای بدن کمک می کند. این لایه مخلوطی از کلاژن، الاستین و.. بوده
و که گیرنده های لمسی در آن قرار دارند.
در زیر درم یک لایه به نام چربی زیر پوست وجود دارد که بعضا این لایه را جزئی از پوست می دانند. این لایه چند نقش مهم ایفا می کند:
1-چربی زیر پوست همانند یک عایق عمل می کند به گونه ای که بدن را در برابر سرما و گرما حفظ کرده و باعث تثبیت دمای درونی بدن می شود.
2-این لایه منبع انرژی نیز هست.
3-همچنین نقش ضربه گیر را ایفا می کند.
تصویر زیر که از برش پوست به دست آمده است شما می توانید سه پیاز مو و توده های چربی در قسمت درم (آبی) و یک لایه نازک اپیدرم (صورتی) در بالا را مشاهده کنید.
بخش هایی از پوست
1-لایه های اپیدرم
سلول های اپیدرم از پایه تا سطح با هم ترکیب شده و 4 لایه را تشکیل می دهند البته در بخشی از نواحی بدن همانند پاها که اصطکاک بیشتر است، 5 لایه وجود دارد. همزمان با بالا آمدن سلول ها، سیتوپلاسم و هسته سلول با کراتین جایگزین می شود. در اپیدرم سلول ها پیوسته در
حال نوسازی بوده، سخت شده، می میرند و در نهایت خواهند ریخت.
2-سطح اپیدرمی
این سطح یک لایه شاخی متشکل از سلول های پهن و مرده پوست است.
3-لایه پایه اپیدرم
در این لایه سلول های به سرعت تقسسیم شده و بالا می آیند.
1-سلول لایه سطحی
سلول مرده و پهن که سرشار از کراتین است.
2-سلول دانه دار
در این سلول ها دانه های پروتئین کراتین وجود دارد.
3-سلول خاری
یک سلول چند وجهی که به شدت به سلول کنار متصل است.
4-سلول قاعده
این سلول بسیار تخصص یافته بوده و همواره در حال تکثیر است.
5-پیاز مو
پایین تر قسمت مو که رشد می کند را پیاز مو می نامند.
6-ساقه مو
بخشی از مو که از پوست بیرون می آید را ساقه مو می گویند.
7-فولیکول مو
کیسه ای از اپیدرم در ریشه مو است.
8-عضله راست کننده مو
زمانی که شما در سرما قرار می گیرد و موی بدن راست می شود، این کار بر عهده عضله نازکی به نام عضله راست کننده مو است.
9-غده چربی
این غده با تولید چربی منجر به لغزندگی مو در هنگام خروج از پوست می شود.
10-حسگر لمس
انتهای عصب تخصص یافته ای که در مرز اپیدرم قرار دارد، حسگر لمس است. سایر حسگرها در عمق درم قرار گرفته اند.
11-سوراخ های عرق
از این منافذ عرق به سطح پوست ترشح می شود.
12-مجرای عرق
عرق بدن از این طریق به سطح پوست می رسد.
13-غده عرق
غده عرق در واقع توده ای در هم پیچیده است که لوله های عرق در داخل آن قرار گرفته است.
14-پاپیلای درمی
برآمدگی های انگشت مانندی که سطح پوست را افزایش می دهند
15-مویرگ ها
مویرگ ها موظف هستند که مواد غذایی و اکسیژن را به بافت های زیر پوست و پوست بدهد و مواد زائد را جمع آوری کند.
نوسازی پوست
خارجی ترین لایه پوست یعنی اپیدرم همواره به کمک تقسیم سلول ها در حال نوسازی است. این عمل طی چند مرحله انجام شده و حدود 4 هفته زمان می برد که در کل در طول یک سال، 5/0 کیلوگرم پوست از بدن می ریزد:
1-ابتدا لایه قاعده اپیدرم سلول های مکعب مستطیل تولید می کند که با سرعت بالا تکثیر می شوند. تکثیر سلول های زیرین باعث بالا آمدن سلول های رویی می شود.
2-همزمان که سلول ها به سمت بالا می آیند، زوائد خار مانندی در آن ها تشکیل می شود که همانند قلاب عمل کرده و کمک می کند تا سلول ها به همدیگر بچسبند.
3-سپس سطح سلول ها پهن شده و درون آن ها از پروتئینی به نام کراتین (پروتئین ضد آب) پر می شود.
4-در نهایت این سلول ها مرده و در سطح پوست قرار می گیرند.
5-سلول های مرده در پوست که پر از کراتین هستند، به صورت نامنظم کنار هم قرار گرفته اند در نتیجه هنگام لباس پوشیدن یا هر عمل دیگری کنده می شوند.
6-پس از کنده شدن سلول های مرده، سلول های زیرین جایگزین آن ها می شوند.
این مراحل همواره ادامه داشته و نزدیک به یک ماه زمان می برد.
ساختمان پوست
در هر قطعه پوست به اندازه یک ناخن، موارد زیر وجود دارد:
1- 5 میلیون سلول
2- 100 غده عرق و منافذ آن ها
3- 100 حسگر لمس
4-بیش از 100 مو و غده های چربی ان ها
5-یک متر رگ خونی
6-5 متر رشته عصبی
ترمیم پوست
پوست در خارجی ترین قسمت بدن قرا گرفته است لذا بیشتر از هر اندام دیگر در معرض آسیب قرار دارد. در صورتی که پوست شما آسیب ببیند باید تمامی مراحل زیر طی شود تا عمل ترمیم انجام شود:
1-ابتدا مواد درونی سلول های آسیب دیده خارج شده و این شرایط فراهم می شود که قسمت آسیب دیده ترمیم شود.
2-پلاکت ها و فیبرینوژن کمک می کنند تا لخته خون تشکیل شده و از خونریزی بیشتر جلوگیری شود.
3-سپس سلول های فیبروبلاست که سازنده بافت جدید هستند در محل آسیب دیده جمع می شوند. این سلول ها برجستگی ای با بافت رشته ای در درون لخته ایجاد کرده که منقبض و چروکیده می شود و بافت جدید در زیر آن تشکیل خواهد شد.
4-همزمان نوتوفیل ها نیز به این محل می آیند تا سلول های صدمه دیده، سلول های مرده و میکروب ها را جمع کنند.
5-به مرور زمان لخته خون سفت شده و مایع آن تبخیر می شود. لخته خون پوسته بسته و بافت زیر آن ترمیم می شود.
6- نهایتا لخته خون به صورت پوسته ای روی زخم تبدیل می شود که به راحتی کنده شده و می افتد. البته جای زخم ممکن است تا مدت ها باقی بماند.
رشد مو
موهای بدن در واقع میله هایی از سلول های پهن و مرده پر از کراتین هستند که به عنوان یک لایه حفاظتی بر روی بدن قرار گرفته اند. ریشه مو در داخل فولیکول مو قرار گرفته که همزمان با اضافه شدن سلول ها به ریشه، اندازه مو بلندتر می شود. سرعت رشد مو در تمامی نقاط بدن
یکسان نیست برای مثال سرعت رشد موی سر در روز، 3/0 میلیمتر است. اما جالب است بدانید که مو همواره رشد دائمی ندارد بلکه بعد از 4-3 سال فولیکول مو وارد مرحله استراحت شده و درنتیجه احتمال ریزش وجود دارد. پس از این، 6-3 ماه بعد فولیکول ها دوباره فعال شده و موی تازه
رشد می کند.
زمانی که مو به بیشترین رشد خود رسید، فعالیت فولیکول متوقف شده و مو خواهد مرد. سپس موی جدید از قاعده فولیکول رشد کرده و در این حین موی قبلی که مرده است را به بیرون می اندازد.
ساختمان ناخن
ناخن های انگشت های دست و پا صفحه های محکم از پروتئین های کراتین هستند که ناخن از چین گوشتی زیر آن به نام کوتیکول رشد می کند. سلول های کراتینی شده از منطقه ماتریکس به ریشه ناخن اضافه می شوند. اگر چه غالبا ناخن ها در هر دقیقه 5/0 میلیمتر رشد می کنند ولی تحقیقات
نشان داده است که سرعت رشد ناخن های دست بیشتر از ناخن های پاست. ناخن ها همیشه از سمت ریشه به سمت نوک انگشت ها رشد می کنند.
